De Reformatie te Kampen
TE
KAMPEN
IN DE ZESTIENDE EEUW
[ ]
| INHOUD | |
| INLEIDING | 7 |
| LIJST VAN AFKORTINGEN | 12 |
| I. DE KERK IN DE LAAT MIDDELEEUWSE IJSSELSTAD KAMPEN | 17 |
| 1. Eerste verkenning: een verslag van de stadssecretaris en een gravure | 17 |
| 2. De Kamper parochie | 20 |
| 2.1. Bemoeienis van het stadsbestuur met de kerk | 20 |
| 2.2. De pastoor en zijn helpers | 24 |
| 2.3. Parochiale eredienst | 28 |
| 2.4. Parochie en kerkverband | 41 |
| 3. De kloosters | 44 |
| 3.1. Stadsbestuur en kloosters | 44 |
| 3.2. Kloostergemeenschappen en de Kamper samenleving | 48 |
| 4. De zorg voor personae miserabiles | 52 |
| 5. Stadsbestuur-economie-kerk | 67 |
| 6. De invloed van de kerkelijke devotie op het openbare en persoonlijke leven | 73 |
| 7. Kampen en de Moderne Devotie | 79 |
| II. DE EERSTE SIGNALEN VAN REFORMATORISCHE KRITIEK EN DE DOPERS (VANAF DE JAREN TWINTIG TOT EIND VAN DE JAREN VIJFTIG) | 88 |
| A. DE EERSTE SIGNALEN VAN REFORMATORISCHE KRITIEK | 89 |
| 1. Toenemende ‘lutherije’ | 89 |
| 2. Afwijkingen bij Kamper leken en clerici | 92 |
| B. DE DOPERS | 114 |
| 1. Munsterse dopers | 114 |
| 2. Mennisten, Batenburgers, Davidjoristen en moordbranders | 119 |
| III. DE AANTASTING VAN DE BESTAANDE KERK TOT IN HET NAJAAR 1566; EERSTE AANZET VOOR EEN GEREFORMEERD KERKELIJK LEVEN | 127 |
| 1. Maatregelen van de centrale regering | 127 |
|pag. 491| |
|
| 2. Signalen van verdere aantasting van het kerkelijke systeem tot de zomer van 1566 | 131 |
| 3. Zomer 1566: Op weg naar publieke erediensten volgens de Augsburgse Confessie | 140 |
| 3.1. Preventieve maatregelen tegen hageprediking, beeldenstorm en nieuwe predikanten | 140 |
| 3.2. Aanhangers van de nieuwe leer profileren zich als groep | 143 |
| 3.2.1. De ontwikkelingen op 3 september 1566 | 143 |
| 3.2.2. De ontwikkelingen van 4 tot 12 september 1566 | 150 |
| 3.2.3. Hageprediking op 13 september door JanArentsz | 153 |
| IV. KERKELIJK LEVEN ONDER HET KRUIS (NAJAAR 1566-ZOMER 1578) | 158 |
| A. WEER ONDERGRONDS: NAJAAR 1566 – AUGUSTUS 1572 | 158 |
| 1. De positie van de protestanten in ongunstige zin beïnvloed door toenemende druk van landvoogdes en stadhouder | 158 |
| 2. De positie van de protestanten verder in ongunstige zin beïnvloed door het conflict tussen de Kamper magistraat en vicecureit Van Plo | 164 |
| 3. De positie van de protestanten in ongunstige zin beïnvloed door het regime van Alva | 174 |
| 3.1. Politiek overzicht 174 | |
| 3.2. Boekencensuur | 181 |
| 3.3. Doorvoering van de nieuwe bisdomregeling | 186 |
| 3.4. Kerkelijk leven | 189 |
| B. DE GEREFORMEERDEN EN HET BEWIND VAN VAN DEN BERG: 11 AUGUSTUS – 19 NOVEMBER 1572 | 197 |
| 1. Capitulatie van de stad | 197 |
| 2. Gereformeerde kern van de burger oppositie | 198 |
| 3. Religievrede brengt geen oplossing van het godsdienstvraagstuk | 202 |
| C. DE ROOMS-KATHOLIEKE RESTAURATIE: 19 NOVEMBER 1572-20 JULI 1578 | 211 |
| 1. Plaatselijke politieke ontwikkelingen | 211 |
| 2. Landelijke politieke ontwikkelingen | 216 |
| 3. Godsdienstige ontwikkelingen | 219 |
| V. DE GEREFORMEERDE KERK GEDURENDE DE PERIODE VAN DE RELIGIEVREDE (JULI 1578 – MAART 1580) | 231 |
| 1. Naar officieuze invoering van de Religievrede: de ontwikkelingen van juli 1578 – 14 oktober 1578 | 232 |
| 2. Naar officiële invoering van de Religievrede: de ontwikkelingen van 14 oktober 1578-28 juni 1579 | 246 |
|pag. 492| |
|
| 3. De opbouw van de gemeente tijdens de Religievrede | 261 |
| 4. Wankel evenwicht na afkondiging van de officiële Religievrede: de ontwikkelingen van 28 juni 1579 tot maart 1580 | 273 |
| VI. DE GEREFORMEERDE KERK WORDT DE ENIGE PUBLIEK ERKENDE KERK (MAART 1580 – DE JAREN NEGENTIG) | 285 |
| A. HET EVENWICHT VERBROKEN: POLITIEKE EN GODSDIENSTIGE ONTWIKKELINGEN NA DE AFVAL VAN RENNENBERG IN MAART 1580 | 285 |
| 1. Verzoekschrift van de gereformeerde kerkeraad aan Oranje | 285 |
| 2. Het einde van de Religievrede onder de acute dreiging van spanjolisering | 290 |
| B. UITBOUW VAN HET GEREFORMEERDE LEVEN (1581-DE JAREN NEGENTIG) | 303 |
| 1. Geheel voor gereformeerde eredienst ingerichte kerkgebouwen | 303 |
| 2. Een Gereformeerde Kerk met binding aan de confessie en met aansluiting bij Calvijn | 308 |
| 3. De kerkeraad | 312 |
| 4. De predikanten | 316 |
| 5. Kerkdiensten | 330 |
| 6. Doopbediening | 334 |
| 7. De gemeente rond het avondmaal | 337 |
| 8. De zielszorg | 347 |
| 9. Kerkelijke armenzorg en de stedelijke zorg voor personae miserabiles | 348 |
| C. SAMEN LEVEN IN EEN GEREFORMEERDE STAD | 358 |
| 1. Reformatie van het onderwijs | 358 |
| 2. Algemeen-christelijke regelgeving | 366 |
| 3. Einde van het kloosterleven | 372 |
| 4. Houding tegenover rooms-katholieken, luthersen en dopers | 381 |
| SAMENVATTING EN SLOTBESCHOUWING | 392 |
| ZUSAMMENFASSUNG | 401 |
| BIJLAGEN | 411 |
| BIBLIOGRAFIE | 436 |
| A. HANDSCHRIFTEN | 436 |
| B. GEDRUKTE BRONNEN | 452 |
| C. OVERIGE GERAADPLEEGDE LITERATUUR | 455 |
| REGISTER | 465 |
| van personen | 465 |
| van plaatsen en zaken | 478 |
|pag. 493| |
|
| DANKWOORD | 488 |
| CURRICULUM VITAE | 489 |
| INHOUDSOPGAVE | 491 |
|pag. 494| |
|
|pag. 491|
– Pol, F. van der (1990) De reformatie te Kampen in de zestiende eeuw. (Proefschrift Theologische Universiteit Kampen (Broederweg), Kampen). Kampen: Kok.