HET STENEN KRUIS BIJ BOXBERGEN
door G.J. Lugard Jr.
IN de buurtschap Wezepe (gem. Olst), niet ver van Deventer, staat, aan de weg even voor het huis Boxbergen, op het erve Voetdijk, in het bouwland een herinneringskruis van zandsteen uit het jaar 1493, waarschijnlijk een zogenaamd moordkruis, opgericht op de plaats waar een moord heeft plaats gevonden.
Het opschrift luidt: „Int jaer ons heren MCCCC en de XCIII de donredagh na sunte micheel daghe doe staerf heer johan luekens bid vor de sele”.
Historisch is verder niets bekend, noch van Heer Johan Luekens, noch van het drama dat zich destijds hier heeft voltrokken. Maar wel hebben de meer dan vier eeuwen van zijn bestaan rondom dit eenzaam kruis vele legenden geweven. En een hardnekkige overlevering wil dat, in het midden der vorige eeuw, een boer dit kruis, zo lastig bij het ploegen en bewerken van de grond, heeft verwijderd en op zijn erf geplaatst. Die nacht spookte het evenwel zo hevig op zijn boerderij, dat hij zich haastte het kruis de volgende dag weer op zijn oude plaats terug te brengen.
Sindsdien staat het daar, in weer en wind, in de wisseling der seizoenen, onberoerd midden in het bouwland: een historisch en merkwaardig merkteken in het Sallandse landschap.
Wijlen Dr. A.J. Luyt, leraar oude talen en geschiedenis sinds 1917 en conrector sinds 1928 aan het Deventer gymnasium, overleden aldaar 1-1-1934 gaf zijn in drukken ervan in de volgende bewoordingen weer, terwijl een jonge Deventer kunstenaar R. Joh. Pessink, geboren te Deventer 6-5-1928, er door geïnspireerd werd tot nevenstaande litho.
HET STEENEN KRUIS
De wolken drijven druilend laag:
een vochtig-warme windevlaag
strijkt langs het groene lentebosch,
er spatten zware druppels los.
|pag. 111|
Zie, midden in het welig veld
waar niemand het heeft opgesteld,
rijst eenzaam, machtig, koel en struis
het oud-verweerde steenen kruis.
Wie heeft dat kruis hier neergezet,
symbool van hoogste levenswet?
Ligt daar een moordenaar, vervloekt,
die vrede met den Hemel zoekt?
Of sluimert er een toovenaar
die biddend boette zonden zwaar?
Geen sterveling die antwoord weet,
het kruis schendt nimmer zwijgenseed.
Het staat daar stil en stom en zwijgt,
of zomer lacht, of winter dreigt.
Het kruis rijst op, streng, steil en forsch
en onverzetlijk stuwt zijn tors.
Geen landman te beroeren waagt
het kruis, dat d’akker willig draagt;
zijn strengheid blijft onaangetast,
deemoedig draagt het land de last.
Uit ieders levensakker rijst
het kruis, dat naar den Hemel wijst:
En nimmer wrikke menschenhand
aan ’t kruis, dat God daar heeft geplant.
A.J. Luit.
Noot: Een beperkt aantal gesigneerde afdrukken van de gereproduceerde litho „Het Stenen Kruis”, is bij de kunstenaar verkrijgbaar, te bestellen aan zijn adres: Zutphenselaan 8, Deventer.
|pag. 112|
[G. Johan Pessink – Het stenen kruis bij Boxbergen]
– Lugard jr., G.J. (1950). Het stenen kruis bij Boxbergen. In G.J. Lugard Jr. (Red.), Overijssel: Jaarboek voor cultuur en historie, 1950 (pp. 110-112) Zwolle: Uitgeverij van de Erven J.J. Tijl N.V.