Zwolle, dat met Deventer en Kampen, gedurende de middeleeuwen en nog lang daarna, aan het hoofd van Ridderschap en Steden Overijsel bestuurde, was in het begin der dertiende eeuw nog een onbemuurd vlek, dat uit verschillende buurtschappen of marken bestond, onder welke Zwolle, Middelwijck en Oosten- of Assendorp de voornaamste waren.
In 1230, of volgens anderen in 1233, werd het door Willebrand van Oldenburg, bisschop van Utrecht, tot belooning voor de hulp, hem in den oorlog met Rudolf van Coevorden verleend, tot eene stad verheven.
Reeds lang voor de schenking van den stadbrief had het dorp Zwolle een eigen bestuur, bestaande uit milites et scabini (edellieden en schepenen). Dit blijkt duidelijk uit den stadbrief zelf, welks aanhef aldus luidt: Willebrandus Dei gratia etc. Cum igitur dilecti nostri milites scabini, et universus populus villae de Swollis praedecessoribus nostris, a longis retroactis temporibus servitia fidelia impenderunt ac devote etc.
De verheffing van Zwolle tot stad bracht natuurlijk in de inrichting van het bestuur eene ingrijpende verandering te weeg. De oude Schepenen werden door 12 nieuwe vervangen, die volgens Coccius reeds aanstonds den wijdschen titel van Consules aannamen. Op hen rustte de plicht de belangen der burgers te behartigen terwijl de scultus of schout, die bij deze gelegenheid werd aange-
|pag. 357|
steld, de rechten van den souverein, den bisschop van Utrecht moest handhaven. „Confestum igitur, zegt Coccius in zijn Chronicon Bethlehemense, convocata multitudine, constituerunt duodecim ex proceribus consules sive scabinos: qui, una cum judice ab episcopo constituto, multitudinis agerent causas atque judicia discernerent.”
Al is de volgende lijst van schuiten verre van volledig, toch meende ik met de uitgave niet te moeten wachten.
Mij ontbreken verdere gegevens, doch wellicht wekt dit opstel anderen op, om de bronnen, die onder hun bereik staan, te raadplegen en het werk te voltooien.
| Henricus dictus Lastebove (?) judex. | |
| 1304 | feria sexta post purificationem beatae virginis. Sted. archief, losse stukken. Joannes Seymonis judex. |
| 1309 | Zie Coccius. |
| 1316 | in vigilia exaltationis sanctae crucis. Chart, v. Belheem p. 367. |
| 1321 | crastino assumptionis beatae virginis Mariae. Chart. v. Belheem p. 45. Henrich van Caten, richter. |
| 1330 | op St. Adulphus dach. O. almanak 1845 p. 73. Warenhold van der Helle, richter in der stad van Zwolle. |
| 1336 | op onser vrouwen avent toe lychtmissen. Chart. van Belheem p. 162. Jacob van den Thiver, richter. |
| 1342 | Sancte Petrus avent, ad cathedram. Sted. archief Zwolle, losse stukken. Heyneman Grimme judex. |
| 1342 | feria quarta post octavam beati Martini hyemalis. Chart, v. Belheem p. 324. |
|pag. 358| |
|
| Wilhelmus die Bleke. | |
| 1350 | des dinxdages na misericordia. Chart. v. Belh. p. 397. op Sancte Vitus dach eens martelaers. Chart. v. Belheem p. 297. Coep van Kreyenschote, richter. |
| 1365 | Sancte Kathrinen avent, Sted. archief, losse stukken. Geert Schetteken, richter. |
| 1368 | op onser vrouwen dach nativitatis. Chart. v. Bel- heem, p. 273. |
| 1370 | op St. Gregorius dach. Chart. v. Belheem p. 120. |
| 1371 | op St. Stephanus dach. Losse stukken St. Arch. |
| 1373 | op St. Jacobs avent. Chart. van Belheem p. 292. |
| 1375 | op dien derden dach in Meye. Kamper arch. no. 187. |
| 1385 | op dertienden dach. Chart. v. Belheem p. 120. |
| 1385 | op alre heiligen avond. Chart. v. St. Agn. B. p. 23. |
| 1385 | op Vridach voer palmen. Chart. v. St. Agn. B. p. 13. Willem van Zinderen, rigter. |
| 1386 | op ons lieven heeren hemelvaerts avent. Kamper arch. no. 259. Johan ten Tyver Henricsoen, richter. |
| 1388 | op onser vrouwen avent nativitatis. Chart. van Belh. p. 121. |
| 1390 | des Saterdages na dertienden dach. Boek der altaren, eigendom der R. K. kerk v. St. Michael, Zwolle. |
| 1393 | op St. Servaes dach. Losse stukken St. arch. Herman van Wytman, richter. |
| 1396 | op alle Godes heylighen avond. Chart. v. St. Agn. B. p. 42. |
| 1395 | op St. Symon en Juden dach twier apostelen. Boek der altaren. |
| 1397 | op die hoechtyt St. Philippus en Jacobus apostelen. Chart. van Belh. p. 126. |
|pag. 359| |
|
| 1397 | des daghes na alre Kinder dach. Chart. St. Aroh. p. 21. |
| 1398 | des anderen dages na jaersdach. Chart. v. Belh. p. 123. |
| 1398 | des Saterdaghes na Sunto Ponciaensdach. Chart. St. Agn. B. p. 42. Herman van Yrte, richter. |
| 1398 | op Sante Peter en Pauwels avent twier apostelen. Sted. arch. losse stukken. Johan van Hoenhorst. |
| 1398 | op St. Thomas avont. Chart. van Belh. p. 112. |
| 1400 | op St, Mathias dach des heylighen apostels. Chart. v. St. Agn. p. 23. |
| 1401 | op alre heylighen avent. Chart. van Belh. p. 109. |
| 1401 | des donredaghes voer half vasten. Chart. v. St. Agn. B. p. 27. |
| 1402 | op St. Ambrosius dach des h. bisschops en con- fessoers. Chart. v. St. Agn. B. p. 20. |
| 1402 | op woensdag na St. Gallen. Chart. van Belh. p 122. |
| 1402 | op onser vrouwen dach nativitatis. Kamper Arch. no. CCCXC. Lubbert Essching, richter. |
| 1403 | des Sondages na St. Valentinus dach compareert Johan Essching een gesat richter to Zwolle van weghen Lubbert Essching myns soens, Lubbert minen soen met Grete syn echte wyf. Boek der altaren St. Mich. kerk. |
| 1403 | op der elf dusent magheden dach, Lubbert zelf. Chart. v. Belh. p. 163. |
| 1403 | op Saute Victoers avond. K. Archief no. CDVI. |
| 1404 | op Sante Thomaes avond des hilgen apostels. K. Archief no. CDVIII. |
| 1406 | des vriedaghes voer palmen. Chart. v. S. Agn. B. p. 13. |
| 1406 | des dinxedaghes voer palmen. Chart. v. S. Agn. B. p. 14. |
|pag. 360| |
|
| 1407 | op Sante Agaten dach. Chart. v. S. Agn. B. p. 17. Johan Smijt, richter 1). |
| 1407 | des dinxedaghes nae onser Vrouwen assumptio. Memorieboek van O. L. V., berustend in het archief der R. K. kerk van O. L. V. te Zwolle. |
| 1408 | den 19 Julii (Scholt te Zwolle). Prov. Archief. Ludeken Johans soen, richter. |
| 1409 | donderdages nae St. Lambert. Reg. prov. arch. 11 p.172. |
| 1410 | des saterdages na quasimodo. Memorieboek O. L. Vrouw. |
| 1410 | op St. Bonifacius avont. Chart. v. Belh. p. 109. |
| 1412 | des saterdaghes nae Sunte Odulphus dach. Chart. v. Agn. B. p. 18. |
| 1413 | op Sinte Peters avont ad chatedram. Memorieboek O. L. Vrouw. |
| 1414 | des derden dages in Januario. Kamp. Arch. no. 418. |
| 1414 | op St. Agnieten avond der heyligher Joncfrouwen. Chart. S. Agn. B. p. 48. |
| 1416 | des wondesdaghes na Sante Gheertruijden dach der heijlicher joncfrouwe. Kamper archief no. 428. |
| 1417 | op Sinte Peters avont ad chatedram. Chart. S. Agn. B. p. 49. |
| 1419 | des dinxedaghes na Jubibate. Kamper arch. no. 444. |
| 1422 | des saterdaghes na Sunte Gheertruden dach der heijligher joncfrouwe. Chart. v. St. Agn. B. p. 18. |
| 1423 | des anderen vrijdages nae Sunte Mertijns dach in den winter. Kamp. archief no. 480. |
| 1429 | des saterdaghes na Sunte Ambrosius dach. Chart. v. St. Agn. B. p. 52. |
|pag. 361| |
|
| 1432 | op St. Jacobs avont majoris des heilighen apostels. Chart. v. Belheem p. 133. |
| 1433 | op onser vrouwen avont toe lijchtmissen. Memorie- boek O. L. Vrouw. |
| 1436 | op onser liever vrouwen avont purificatio. Memorie- O. L. Vrouw. Evert van Wytman, richter. |
| 1439 | op St. Servatius dach des heijlighen confessoers. Chart. v. St. Agn. B. p. 38. |
| 1440 | wondesdaghes na der elven duijsent Magheden dach. Chart. v. Beelh. p. 135. |
| 1441 | op Sunte Ambrosius dach des heijlighen leerer s. Chart. S. Agn. B. p. 40. |
| 1442 | wondesdaghes na den Sonnendach Oculi. Chart. v. Belh. p. 135. |
| 1443 | op Santé Thomas avont des heilighen apostels. Chart v. Belh. p. 212. Jacob van Wytman, richter. |
| 1444 | den achtenden dach van Sancte Mertens dach trans- latio. Chart. v. Belh. p. 147. |
| 1446 | des saterdaghes na den heilighen paesche daghe. Chart. v. Belh. p. 14. |
| 1451 | des saterdaghes nae Sancte Agathen dach der hil- ligher joncfrouwen. Reg. Kamper archief no. 598. |
| 1451 | op S. Willebrordus avend des heiligen bisschops en confessoers. Chart. St. Agn. Belh. p. 44. |
| 1453 | op Sunte Pancratius avent. Reg. Kamp. arch. no. 613. |
| 1456 | die Sancte Nicolai. Chart, v. St. Agn. B. p. 36. |
| 1457 | des vridaghes na S. Peter en Pauwel. Chart. v. Belh. p. 115. |
| 1458 | op Sancte Laurencius avent des heiligen martelaers. Chart. v. Belh. p. 16. |
|pag. 362| |
|
| 1460 | op den avont S. Petri ad Cathedram. Chart. v. Agn. B. p. 26. |
| 1461 | op Sunte Anthonius dach. Chart. v. Agn. B. p. 24. |
| 1462 | des dynxdaghes na dertijnden dach. Chart. v. Belh. p. 150. Goesen van den Bussche, richter. |
| 1469 | des Saterdaghes na Sancte Bartholemeus dach des h. apostels. Kamper archief DLXXXV. |
| 1472 | des Vrijdaghes nae den Soendage jubilate. Memo- rieboek O. L. V. kerk. |
| 1476 | op Sunte Mathias avent des hilighen apostels. Chart. v. Belheem p. 213. |
| 1477 | des Saterdaghes nae Sancte Victoers dach. Kamper Archief DCXX. |
| 1478 | op dinxedach na Sonnendach invocavit. Boek der altaren St. Mich. |
| 1479 | op Sinte Poncianus avent. Ch. v. St. Agn. B p. 25. Tydeman ten Busch, richter. |
| 1484 | op den 23en dach in der maendt Junio. Ch. v. Belheem p. 147. |
| 1485 | op 0. L. Vrouwen avent toe lichtmissen. Ch. v. St. Agn. B p. 87. Henrick Koetken, richter. |
| 1489 | des donredaghes na St. Mathijs dach. Ch. v. St. Agn. B p. 33. |
| 1494 | In. profesto translationis Martini. B. der alt. in St. Michiel. |
| 1495 | op Sunte Kathrinen avent. K. Arch. DCCXLIV. |
| 1496 | des vrydages na Judica. Herman van den Bossche, richter. |
| 1501 | op onser liever Vrouwen avent assumpcio. Kamp. Archief DCCLXIV. |
B.P. VELTHUIJSEN.
– Velthuijsen, B.P. (1890). Rechters of Schouten van Zwolle. BtdGvO, 10 (4), 356-362.