|pag. 50|
Bijlage I
Lijst van leden van de Zwolse Burgercommissie 25-1-1783
Philip Klinge
Anthony Doyer Hend. zoon
Engelbert van Zaanen
Hermannus Potgieter
Cornelis Streekman
Dan Martin Muller
Salomon van Deventer
Valentijn Bouwmeester
Gijsbert Dikkers
Isebrand Timmerman
Abraham Ovink
Hendrik Wijnkes
Hendrik Tegelaar
Jan Everhard Hendrik Thorbecke
(Nieuw Nederlandsch Jaarboek 1783 p.668)
|pag. 51|
Bijlage II
Poincten welke de Burger Commissie nodig geoordeeld heeft, onder approbatie van haare Committenten, in het nieuw te formeeren Regerings Reglement te moeten geplaatst worden:
De Burgers en Ingezetenen van deze stad en derzelver Jurisdictie, zullen in verschillen over ’s Lands middelen, aan de Rechtbank van de Heeren Gedeputeerde Staaten niet onderworpen zijn; maar alleen aan dezer stads Rechtbanken, als van ouds.
De Jaarlijksche keuze van de Regenten dezer stad, zal voortaan geschieden, zonder de minste inzage van de tijdelijke stadhouders.
De leden der Gezworen Gemeente, zullen in geval van Vacatures, door geheel de Burgerij, voor zo verre dezelve van Christen Godsdienst, geen Leden van Raad en Meente, of derzelver Minister of Suppoosten, Liverey-bedienden, of bedeelden van eenig Arm-geld zijn, met de meerderheid, mits schrijven kunnende, door besloten briefjes, zonder naamsondertekening, volgens een nader te maken plan, worden aangesteld.
De Gemeentslieden zullen aan de Jaarlijksche recusatie der presente leden van de geheele Burgerij, door besloten briefjes, zonder naamsondertekening, met de meerderheid, volgens een nader te maken plan, onderworpen zijn.
Ieder Burger zal, onder eene nader te bepalene boete, verpligt zijn, zo bij de verkiezing als bij de recusatie tegenwoordig te zijn, wettige nader te bepalene reden van wegblijven uitgezonderd.
De thans fungerende Gemeentlieden, als mede de nieuws te verkiezene, zullen geduurende de eerste drie keurdagen, aan de jaarlijksche recusatie niet onderworpen zijn, bij aldien dezelve vaardig zijn, een nieuw Reglement op de Regeering dezer stad, tot genoegen van de Burgerij te helpen arresteren, en aannemen te agtervolgen.
Leden van de Gezworen Gemeente, verdeeld in vier straten, zullen in ieder straate met de meerderheid hunne stemmen uitbrengen; doch zullen, in geval de advisen der meerderheid van alle de vier straaten met elkanderen niet over een komen, hoofd voor hoofd, daar over hunne
|pag. 52|
stemmen moeten uitbrengen, en met de meerderheid der praesente Leden concluderen.
Tot de graden van bloedverwantschap onder de Leden van de Magistraat, bij het Stadrecht bepaald, waardoor dezelve van de Magistrature worden uitgesloten, zullen meede zijn begrepen, dat geen Schoonvader en Schoonzoon, Stiefvader en Stiefzoon, gelijktijdig in de Raad zullen zitten. Waaronder echter de thans fungeerenden niet zullen begrepen zijn, noch ook de zodanigen, die gedurende dat zij in den Raad zitten door huwlijk tot die verwantschap komen.
Het zal altijd aan de minderheid van de magistraat, als mede aan de minderheid van de Gezworen Gemeente vrij staan, om tegen de Resolutien en Conclusien, welke door de meerderheid genoomen worden, te protesteren en aantekeninge te maken, en derzelve zullen niet belet worden zich daarover aan de Burgerijs uit te laaten.
De Leden van de Magistraat, welke in het vervolg zullen worden verkoren, zullen geen Provinciale of Stedelijke ambten bekleeden.
De Leden van de Gezworen Gemeente, welke in het vervolg worden verkoren, zullen, behalven die ambten, waarvan zij bij het Stadregt zijn uitgeslooten, ook geene bekleden, waar door dezelve aan de Provincie, of een buitenlands Heer of Mogendheid responsabel zijn; als mede, niet mogen zijn Schout ten platten lande, Fiscaal van eenigen Droste, Clercq of Kamerbewaarder van de Provincie, Commies van ’s Lands Magazijnen, of Auditeur Militair.
Het zal de Burgerije ten allen tijde vrij staan, eene Burger Commissie te continueren, of ook dezelve in te trekken, zoo en in dier voegen, als zij ter bevordering van haare belangens zal dienstig oordelen.
De Jaarlijkse rekeningen, zoo van deze stad als Geestelijkheid, zullen veertien dagen voor dat die worden gesloten op den Raad—tooren voor liggen, en zal het aan ieder Gemeensman vrij staan, dezelve in dien tijd te kunnen en mogen examineren.
Alle Grondwetten en daar onder deze vier en twintig artikelen, zullen niet mogen worden veranderd, vermeerderd of verminderd, dan met Concurrentie van de Burgerije dezer stad; welk regt de Burgerije mede toebehoort ten aanzien van de Civiele of Burgerlijke wetten en de uitoefening van dezelve; doch laat de wetgevinge ten aanzien van het
|pag. 53|
Burgerlijke, aan Raad en Meente, en de uitvoering daarvan aan Schepenen en Raaden, onder voorbehoud en zonder krenking van het regt van reclame der Concurrentie tot dezelve, zoo wel als tot de Grondwetten, daar omtrent de Burgerije oorspronkelijk toekomende.
De vervulling der Vacatures in de Magistraat zal geschieden door de Gantsche Gezworen Gemeente, ingevilge het Deventer plan, met zodanige veranderinge, als overeenkomstig dezer stads Constitutie nodig bevonden wordt; mits dat dan nog dezelve geschiede met besloten briefjes, en zonder naams ondertekening.
De recusatie van de Magistraat, zal tot aan de revisie van het Reglement daar op te maaken, jaarlijks, door de Gezamenlijke Leden van de Gezworen Gemeente met de meerderheid, na het aftreden der verwanten, mede met besloten briefjes, geschieden: waarop van buiten geschreven is de naam van den geenen, die gerecuseerd wordt, en van binnen de naam van den geenen die recuseert, welke briefjes niet zullen geopend, maar ongeopend verbrand worden, ten zij de meerderheid voor de recusatie bevonden wordt.
Tot de requisiten bij het verkiezen van een Magistraats-Lid, bij het Stadregt bepaald, zal meede gehooren, dat zodanige in vrij en onbezwaard vast goed, in deze stad, Vrijheid of Schoutambt van dien, bezitte de waarde van drie duizend guldens, of de waarde van dien boven het opliggend bezwaar; doch zullen geen hypothecatien voor vast goed gerekend worden.
Niemand zal tot Lid van de Gezworen gemeente verkoren worden, dan die, boven de requisiten bij het Stadregt bepaald, in deze Stad, Vrijheid of Schoutambt van dien, bezitten een vrij en onbezwaard vast goed, ter waarde van vijftien honderd guldens, of de waarde van dien boven het opliggend bezwaar; doch zullen geen hypothecatien voor vast goed gerekend worden.
De Jaarlijksche verkiezing van Schepenen, zal voor zo veel die geschikt kan geschieden, moeten zijn over zulke Magistraats Leden, die in geen Commissien buiten de stad zijn.
Die Leden van de Magistraat of Gezworen Gemeente, welke Jaarlijks niet worden gerecuseert, zullen den gewonen jaarlijkschen eed niet behoeven te doen.
|pag. 54|
De Magistraat dezer stad zal in alle voorkomende zaken van gemeene Competentie, tusschen haar en de Gezworen Gemeente, aan dezelve vooraf consent moeten vragen; en wanneer zulks niet mocht geschieden, zullen alzodanige Resolutien gereekend worden, als of dezelve niet waren genomen.
De Convocatien tot de extraordinaire vergaderingen van Raad en Meente, zullen voor zo verre moogelijk, ten minsten twee dagen van te voren moeten geschieden.
De Gezworen Gemeente zal ten allen tijde bevoegt zijn, om, zonder Concurrentie van de Magistraat, zoo veele vergaderingen te mogen houden, als dezelve zal goedvinden.
Bij het afhoren der Stads en Geestelijke reekeningen, zullen mede overlegd worden de respective Liggers der Goederen en Effecten, aan de Stad en Geestelijkheid toebehorende.
(De Volksvriend nr. 10 6 februari 1787)
|pag. 55|
Bijlage III
Herkozen burgemeesters bij de Pauli-keur op 25 januari 1787:
R. van Sonsbeek
D. Thomassen á Thuessink
A. Gelderman
J.D. van der Wijk
G.W. van Marle
H.W. Ravestein
J.H. Tobias
Nieuw gekozen burgemeesters:
G. Bodde
P. Lindenhof
L. Rietberg
A. van Sonsbeek
Rh. Feith
L.H.C. Nieland
J. Steffens
J.A. Ledeboer
J.H. Stolte
(Nieuw Nederlandsch Jaarboek 1787 pp. 361/362)
|pag. 56|
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Gemeente-archief Zwolle | |
afkortingen: | AA-groep – administratieve archieven |
PA-groep – persoonlijke archieven | |
RA-groep – gerechtelijke archieven | |
VA-groep – verenigingsarchieven | |
AAZ01-00038 t/m 00040 | Resolutien van Raad en Meente 1758-1790 |
AAZ01-00092 t/m 00094 | Resolutien van de Magistraat 1779-1786 |
AAZ01-00219 t/m 00220 | Register van stedelijke publicaties 1780-1788 |
AAZ01-00345 | Resolutien omtrent de Jooden |
AAZ01-00352 | Memorie omtrent het gepasseerde omtrent de door de burgerij verzogte verandering in het regeringsreglement van 1675. |
AAZ01-00353 | Memoriaal van het gepasseerde ter gelegenheid van de Hattumsche onrusten september 1786. |
AAZ01-00387 | Eed van de ambtenaren der stad Zwolle op de constitutie van regeringe 1788. |
AAZ01-00968 | Notulen van de commissie tot onderzoek van het gebeurde in 1787. |
AAZ01-06055 | Vrijcorpsen in Overijssel |
PA 1193 | Persoonlijk archief van C.J. Zebinden |
RA001-00441 | Getuigenissen in strafrechtelijke zaken |
RA001-00466 | Register van gerechtelijke vonnissen in strafrechtelijke zaken. |
VA016 | Archief van het Commercie Collegie 1788-1803 |
|pag. 57|
Koninklijk Huis Archief Den Haag
Oude inventaris 18, 222 I en II Correspondentie Rouse. Burgemeester der stad Zwolle en gedeputeerde ter vergadering van Hunne Hoogmogenden” (Briefwisseling tussen Willem V en Rouse.)
Gedrukte bronnen
Aan het volk van Nederland. Pamflet 1781.
Brieven van en aan Joan Derk van der Capellen tot de Poll. Uitgegeven door Mr. W.H. de Beaufort, Utrecht 1878.
Brieven van J.D. van der Capellen tot den Poll. Gepubliceerd door W.W. van der Meulen, Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap 28, 1907 pp. 103-342.
Nieuwe Nederlandsche Jaarboeken of vervolg van de merkwaardigste gebeurtenissen die voorgevallen zijn in de Verenigde Provinciën, de Generaliteitslanden en de volksplantingen van de staat. Jaargangen 1780 t/m 1788, Amsterdam 1781-1789.
De Politieke Kruyer. Landelijk patriots tijdschrift. Amsterdam 1783-1787.
De Volksvriend. Regionaal patriots tijdschtift. Zwolle 1786-1787.
|pag. 58|
GERAADPLEEGDE LITERATUUR
– Aa, A.B.A., van der Biographisch woordenboek der Nederlanden deel VI Haarlem 1852
– Bos, A.D.A., De Zwolse magistraat 1747-1795. Een onderzoek naar een mogelijk oligarchiseringsproces. scriptie Zwolle 1978
– Te Brake, W.P., Revolutionary conflict in the Dutch Republic. The patriot crisis in Overijssel 1780-1787. Onuitgegeven dissertatie, Michigan 1977
– Elberts, W.A., Historische wandelingen in en om Zwolle. Zwolle 19732 Fotografische herdruk.
– Haga, A., Sociëteit ’t Commercie Collegie. Zwolsche Courant 23 en 24 october 1952
– Heuven-Bruggeman, M. van, Een request in Zwolle in de nazomer van het jaar 1785. B.M.O.R.G. 1976
– Ittersum, S. van, De armenzorg in Zwolle in het midden van de achttiende eeuw. scriptie, Meppel 1978
– Jansen, P.C., Nijverheid in de Noordelijke Nederlanden 1650-1780. in: Nieuwe Algemene geschiedenis der Nederlanden deel 9 Haarlem 1979 pp. 102-124
– Jong, M. de, Joan Derk van der Capellen. Staatkundig levensbeeld uit de vormingstijd van de moderne demokratie in Nederland, Groningen/Den Haag 1922
– Jongste, J.A.F. de, De Republiek onder het erfstadhouderschap 1747-1780. in: N.A.G.N. deel 9 Haarlem 1980 pp. 73-92
– Palmer, R.R., The age of democratie revolution. A political history of Europe and America. Vol. I Princeton 1959
– Pijman, G.J., Bijdragen tot de voornaamste gebeurtenissen in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden sedert 1778. Opnieuw uitgegeven, met inleiding en tussentekst, door Th. de Vries. Zwolle 1967
– Schama, S., Patriots and liberators. Revolution in the Netherlands 1780-1813 New York 1977
– Slicher van Bath, B.H., Een samenleving onder spanning. Geschiedenis van het platteland in Overijssel. Assen 1957
|pag. 58|
– Vries, Th. de, Geschiedenis van Zwolle deel 2. Zwolle 1961
– Wit, C.H.E. de, De strijd tussen aristocratie en democratie in Nederland 1780-1848. Kritisch onderzoek van een historisch beeld en herwaardering van een periode. Heerlen 1965
– Wit, C.H.E. de, De Nederlandse revolutie van de achttiende eeuw 1780-1787. Oligarchie en proletariaat. Oirsbeek 1974
– Wit, C.H.E. de, De Nederlandse revolutie van de achttiende eeuw en Frankrijk 1780-1801. in: Vaderlands Verleden in Veelvoud Den Haag 1975 pp. 380-402
– Wit, C.H.E. de, Oud en modern. De Republiek 1780-1795. in: N.A.G.N. deel 9, Haarlem 1980 pp. 113-126
– Lettinga, P.J. (1981). De Zwolse Patriottenbeweging 1780-1787. (Scriptie M.O.). Geschiedenis, Noordelijke Leergangen, Zwolle.