Tag Archives: 1578-1587

1 december 2022
22:55
by: admin

Tien jaren uit de geschiedenis van Deventer

Tien jaren uit de geschiedenis van Deventer Stadsreformatie aan het front, 1578-1587 Lodewijk Petram 9905650 27 april 2006 Begeleider: prof. dr. Henk van Nierop Tweede beoordelaar: dr. Paul Knevel Scriptie Onderzoeksmaster Geschiedenis, 30 Ects Onderwijsinstituut Geschiedenis en regiostudies Faculteit der … Lees verder →

Posted in Deventer Tagged 1578-1587, calvinisme, reformatie, rooms katholiek

Definitioner

parafernalia

parafernalia = bijbehorende zaken, bijkomstigheden, persoonlijke bezittingen van de vrouw, verzameling min of meer kostbare spullen, voorwerpen gerelateerd aan een bepaalde religie.

Unie van Atrecht

De Unie van Atrecht (Frans: Union d'Arras) is een op 6 januari 1579 in Atrecht (Arras) gesloten overeenkomst tussen graafschap Artesië, graafschap Henegouwen en de stad Dowaai als reactie op het ontstaan van de radicaal-calvinistische Gentse Republiek tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648). Doornik en het Doornikse deed niet mee.[1] De Unie van Atrecht werd op 17 mei 1579 gevolgd door het Traktaat van Atrecht, waarin deze gebieden zich verzoenden met Filips II van Spanje en Alexander Farnese, hertog van Parma. Hiermee werd de scheiding tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden ingezet. De gewesten kwamen het volgende overeen:

Er was geen ruimte meer voor buitenlandse troepen;
De Raad van State zou georganiseerd zijn zoals onder keizer Karel V;
Twee derde van de leden van de Raad van State zouden met instemming van de Staten benoemd moeten zijn;
Alle privileges van voor de opstand zouden worden hersteld;
De katholieke godsdienst was de enige godsdienst. Elke andere godsdienst zou verboden worden.

Vooral het laatste punt maakte het voor de noordelijke gewesten, met een sterkere protestantse invloed, onmogelijk om toe te treden. Als reactie op de Unie van Atrecht vormden zij enkele weken later de Unie van Utrecht. Voordat in deze provinciën het Spaanse gezag volledig kon worden hersteld, moest overigens eerst nog het verzet worden gebroken van twee calvinistische bolwerken: Valencijn en Doornik. Bovendien hees in Atrecht een groep geuzen tijdelijk de prinsenvlag uit protest tegen de unie. De Spaanse landvoogd, Alexander Farnese, wilde er zeker van zijn dat de gewesten wel genoeg Spaansgezind waren, en begon daarom zijn project van reconciliatie. Deze controleperiode rondde hij af op 4 oktober 1579, waarbij hij de afgescheiden gewesten weer onder Spaans bestuur bracht. Bron: Unie van Atrecht

repressie

repressie = beteugeling, onderdrukkend, onderdrukking van een volk of bevolkingsgroep door iemand die macht heeft

ad pios usus

ad pios usus (latijn) = tot een godsdienstig gebruik

Begijnen

Begijnen en begarden (ook wel bogaarden of beggaarden) waren respectievelijk vrouwen en mannen die leefden als alleenstaanden en deel uitmaakten van een soort vrije lekengemeenschap binnen de Rooms-Katholieke Kerk en meestal in een begijnhof verbleven. Anders dan een lid van een kloosterorde legden begijnen en begarden geen eeuwige geloften af, maar alleen tijdelijke geloften. Ze legden ook enkel de geloften van gehoorzaamheid en kuisheid af, niet van armoede. Zij mochten geldelijk en onroerend eigendom behouden. Door sommigen wordt de term begijn (spottend) gebruikt voor vrome vrouw of kwezel. In 2013 overleed de laatste begijn ter wereld in Kortrijk. De patroonheilige van de begijnen is de Heilige Begga. Het woord 'begijn' zou afgeleid zijn van deze naam. Andere bronnen zeggen echter dat 'begijn' afkomstig is van de kleur van hun pijen: beige. Nog andere bronnen zeggen dat het woord afkomstig zou zijn van Albigenzen. Ook wordt wel verondersteld dat de term 'begijn' is afgeleid van de stam begg die zou duiden op mompelen, stamelen (vgl. het Franse bègue= stamelaar). In deze opvatting is een begijn een vrouw die voortdurend gebeden prevelt. Bron: Begijnen en begarden

monstrans

De monstrans of ostensorium (van het Latijnse monstrare en ostendere, 'tonen') is een onderdeel van het liturgisch vaatwerk in de Katholieke Kerk, de Anglicaanse Kerk, de Oudkatholieke Kerk en in het Lutheranisme. Een monstrans is een houder, normaal van goud, waarin de geconsacreerde hostie wordt getoond. Bron: Wikipedia/Monstrans

Thesaurier

Thesaurier = penningmeester, rentmeester van de staat, schatbewaarder, Schatmeester.

contemporaine (contemporain)

contemporain = eigentijds, hedendaags, modern, tijdgenoot.

Reductie

Reductie = her- of verovering, inzonderheid van steden (terugvoering onder gezag), vermindering, terugbrenging, scheikundige herleiding.

fortificatie

fortificatie = permanente verdedigingswerken, versterkingskunst, schans, bevestiging.

spolieren (spoliëren)

spoliëren = beroven, plunderen, storinge doen (verwarring)?? ontroven

Ordonnantie

1. Ordonnantie = inzetting, keur, schikking, bevel, ontwerp, kerkorde, reglement. 2. Ordonnantie (ter) = in opdracht van, op last van.

vicaris

vicaris = in (Rooms-katholieke Kerk) plaatsvervanger van een bisschop/pastoor, (protestantisme) plaatsvervanger van een dominee.

reconciliatie

reconciliatie (uit het frans=reconciliation) = verzoening, wederbevrediging; ook de wederinwijding eener ontwijde kerk

Anjou (Frans van Anjou)

Frans Hercules (of François-Hercule) van Valois (Parijs, 18 maart 1555 - Château-Thierry, 10 juni 1584), hertog van Anjou, zn. van koning Hendrik II van Frankrijk en Catharina de' Medici. Hij was de jongere broer van de Franse koningen Frans II, Karel IX en Hendrik III en groeide als katholiek op tijdens de escalerende Hugenotenoorlogen waarin Spanje en Engeland zich nog zouden mengen. Bij zijn geboorte kreeg hij de titel hertog van Alençon, maar bij de troonsbestijging van zijn broer Hendrik in 1575 nam hij diens oorspronkelijke titel hertog van Anjou over en werd beoogd erfgenaam van de Franse troon. Het gegeven dat hij de kroonprins was van de grootste mogendheid in Europa die tegenwicht kon bieden aan Spanje, zou zijn verdere leven bepalen.

Unie van Utrecht (Unie van Utrecht (1579))

De Unie van Utrecht is een op 23 januari 1579 getekende overeenkomst tussen een aantal Nederlandse gewesten, waarin werd overeengekomen dat men zich gezamenlijk zou inzetten om de Spanjaarden het land uit te jagen en waarin daarnaast een aantal staatkundige zaken werden geregeld op het gebied van bijvoorbeeld defensie, belastingen en godsdienst, zodat het ook wel kan worden gezien als een eerste versie van een latere grondwet. Omdat de unie een aanvulling vormde op de zogeheten 'Generale Unie' van 1576 (de Pacificatie van Gent), wordt ook wel gesproken van de Nadere Unie. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Unie_van_Utrecht_(1579)

Don Juan (Don Juan van Oostenrijk)

Don Juan (of Jan) van Oostenrijk (Regensburg, 24 februari 1547 – Bouge bij Namen, 1 oktober 1578) was een Spaans legerleider en landvoogd van de Nederlanden aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Don Juan was een onwettige en in het geheim geboren zoon van keizer Karel V en Barbara Blomberg. Hij werd op 3-jarige leeftijd bij zijn moeder weggehaald en kreeg zijn opvoeding aan het hof van zijn halfbroer, koning Filips II van Spanje. Als 24-jarige legeraanvoerder maakte Don Juan grote indruk door aan het hoofd van een internationale Heilige Liga het Ottomaanse Rijk te verslaan aan de Griekse westkust in de Slag bij Lepanto in 1571, aan boord van zijn vlaggenschip Real. De acute dreiging van een invasie van het in die tijd expansieve Ottomaanse Rijk was hiermee geweken. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Juan_van_Oostenrijk

Aartshertog Matthias (Matthias van Oostenrijk)

Matthias van Oostenrijk (Wenen, 24 februari 1557 - aldaar, 20 maart 1619), aartshertog van Oostenrijk (1608 - 1619), was keizer van het Heilige Roomse Rijk, Hongarije (als Matthias II) en enige tijd landvoogd (van 1577 tot 1581) van de Nederlanden. zn van Keizer Maximiliaan II (1527-1576) en prinses Maria van Spanje (1528-1603). Huwde op 4 december 1611 met zijn nicht Anna van Tirol (Innsbruck, 4 oktober 1585 - Wenen, 15 december 1618), dr van Ferdinand II van Tirol en Anne Catharina Gonzaga. Het huwelijk bleef kinderloos. Anna en Matthias werden na hun dood bijgezet in de Kapuzinergruft (Kapucijner Grafkelder) te Wenen. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Keizer_Matthias

Pacificatie van Gent

De Pacificatie van Gent (ook: Bevrediging van Gent) is een op 8 november 1576 gesloten overeenkomst tussen de gewesten van de Nederlanden om zich aaneen te sluiten in een zogeheten Generale Unie. Ze werd ondertekend in de pacificatiezaal van het Stadhuis van Gent. Dit politieke succes van Willem van Oranje was mogelijk dankzij de Spaanse Furie, de plundering op 4 november 1576 van Antwerpen door Spaanse soldaten die hun achterstallige soldij wilden aanvullen. Hierdoor was onder alle gezindten in de Lage Landen een sterk anti-Spaanse stemming ontstaan. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Pacificatie_van_Gent

Graaf van Rennenberg

George de Lalaing, (Hoogstraten 1536 - 23 Julij 1581), heer van Ville, daarna graaf van Rennenberg, Stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe, zn van Philips de Lalaing, graaf van Hoogstraten en Anna, gravin van Rennenberg. Hij was ongehuwd.

Rennenberg (Graaf van Rennenberg)

Aegidius de Monte

MONTE (Aegidius de) te Perweis geboren, trad in de orde der Minnebroeders, werd gardiaan of overste van hun klooster te Leuven, vervolgens provinciaal over Nederland. In 1570 werd hij door Philips II in plaats van Johannes Mahusius tot bisschop van Deventer benoemd. Driemaal bezocht hij zijn bisdom en den 26 Mei 1576 overleed hij te Zwolle. Zijn lijk werd naar Deventer gevoerd en in de Cathedrale kerk begraven. Hij was een welsprekend prediker en een man van een regtzinnig karakter, en werd zeer geroemd om zijn milddadigheid. Zie H.v. Heussen en H. van Rijn, Bat. saera, T. VI. p. 440 volgg.; J. Revius, Daventria ill. p. 465, 486, Dumbar, Kerk. en Wereldl. Deventer, bl. 331; Overijsselsche Almanak, 1843, bl. 139. Bron: Van der Aa, Deel 12-2, p. 1015, 1016 (Huygens ING)

ALVA

Hertog van Alva of Alba (Ferdinand Alvarez de Toledo), (Piedrahita 29 Oct. 1507 - Lissabon 11 december 1582), zn van Garcias de Toledo, hertog van Alva en Beatrix van Pimentel

Vicaris-generaal

Een vicaris-generaal is in de Katholieke Kerk de functionaris die een residerende bisschop bijstaat in de dagelijkse uitoefening van zijn ambt in diens bisdom.

Geert Grote

Geert Grote of Gerardus Magnus (Deventer oktober 1340 - Deventer 20 augustus 1384) was een Nederlandse theoloog, schrijver, fanatiek kloosterhervormer en boeteprediker binnen de katholieke Kerk.

bisdom (diocees)

Is een kerkrechtelijk afgebakend gebied dat onder het bestuur van een lokale bisschop staat.

Luther

Maarten Luther (Duits: Martin Luther) (Eisleben 10 november 1483 – aldaar 18 februari 1546) was een Duitse protestantse theoloog en reformator.

Tag Archives: 1578-1587

Tien jaren uit de geschiedenis van Deventer

Categorieën

Recente berichten

Links