De Markecedul van Holten

[pag. 271]

DE MARKECEDUL VAN HOLTEN.

_______

     Door de welwillendheid van den Heer Mr. A. J. Dijckmeester te Deventer, die ze mij eenigen tijd geleden ter hand stelde, ben ik in de gelegenheid alhier de markecedul van Holten te publiceeren. Tot toelichting merk ik op dat de opgave van het warental met een andere hand is geschreven dan de bepalingen van de markecedul zelf. Laatstgenoemde zijn in hun geheel geschreven met éénzelfde hand, die blijkens de jongste bepaling van niet vroeger datum kan wezen dan 1548.

     Int jaer ons heren 1536 hebben die erfgenamen van Holten daertoe geordiniert itelicke van den erfgenamen, om op elcke waer een slach to slane int broeck drie waeren by den anderen, ende sint niet laeten by den anderen gekomen.

Dat irste slach.

          Eppinck 1 waer.
          Barvelinck 1 waer.
          Oeltbeke 1 waer.

Dat 2 slach.

          Dat huyss to Holten mit den arven 3 waeren.

Dat darde slach.

          Renick 2½ waer      }
                                              }       Lueken Bruens.
          De Paes ½ waer      }

[pag. 272]

Dat 4de slach.

          Wigboldinck ½ waer.
          Dat guet ten Vene ½ waer, dat capittell. Nybeke 1 waer,
     sunte Joriens gasthuiss. Henrikinck 1 waer, Remen ende Grotenhuyss.

Dat vijffte.

          Dat cloester ten Diepenvene van oeren guederen 3½ waer, geheiten die Oldehoeff, Nyehoff,      Enserinck, dat Loe ende Nyenhuyss, hebben die van Diepenveen ontfangen een maet bnten dat      Vrebroeck voor 1 waer ende geslagen int Vrebroeck 2½ waer ende ½ waer to dat Borkeler in de      vickarie hoert.

Dat seste slach.

          De pastorie 1 waer.
          Des graven huiss in sunte Lamberts kercke 1 waer.
          Ryck Meyneders guet ½ waer.
          Noch ½ waer to der erfgenamen besten, die halve waer is vercofft, die geslagen is, Derick      Averenck to volleste den uerwerck.

Dat sevende slach.

          Ruerinck 1 waer                       }
                                                               }     die van Doert.
          Den Wegestaepell ½ waer     }
          Mensinck ende de Duese 1½ waer, Gerit Luese nu Zallandt, heeft Gerit Luese vercoft dat geslagen      landt Derick Averenck int Vrebroeck.

Dat achste slach.

          Loevelinck 1 waer, nu erfgenamen vrou Potgieters.
          Juerlinck 1 waer, Johan Mulert.
          Lambertinck 1 waer, joffrou Roeloff.

[pag. 273]

Dat negende slach.

          Wichmeninck 1 waer, Harmen Martenss.
          Leppinck, Reint van Koevorden 1 waer.
          Loehuiss ½ waer, den Prior opten Berch.
          Sancte Tresinck ½ waer.

Dat tiende slach.

          Barsinck 1 waer, dat doester ter Hunnepe.
          Maerselinck 1 waer, Ludolff ende Vreden.
          Tesselinck 1 waer, Johan Tesselinck.
          Die 10 slaege int Vrebrock beloepen 30 waren.
          Soe ist Johan van Voerst een maet geslagen buten dat Vrebroeck voer syn halve waer tot syn guet      geheten dat Nylandt.
          Die drie arven toe Espeloe ende dat Henckvelt ende des lijnenslegers guet sinnen geslagen int      Bennengoer, facit 4½ waer.
          Toe Espeloe: Wolferdinck 1 waer, Jan Coster; Oldenhuyss 1 waer, Johan Coster;
          Meyelinck 1 waer, Johan Coster.
          Dat Henckvelt 1 waer, Willem van Doetinchem.
          Des lijnenslegers guet ½ waer.
          Summa in all 36 waeren.
          Item men sal noch slaen Keijr Maiteit syn voerslach.

          Dit is die marckecedule der gemeyner eerffgenamen van Holten.

          In den jaer ons heren 1474 synt die gemeyne eerfgenamen van Holtermarck eendrechtelic      avercomen alle articulen als hyrna volget.
          Inden yrsten so sal nymant sine ware vercopen oft

[pag. 274]

verdoen off gebrucken anders dan in des meijers tobehoer, dat is yn haer selfs brant- ende tuynholt.
     Ock en sal nymant butter der marke waer gebrucken tensij hij daer bewijs van brenge, daer die eerffgenamen met recht niet tegen mogen segghen.
     Dye meijers sullen geen holt houwen tussen Mey ende Sunt Lambert dan alleen so vele tuynholts, als hem van noeden is, ende des sullen sy oerloff bydden vanden holtrechters off schult off vanden tollaner, om dattet hem bewyslick van noeden sal wesen.
     Ten sal ook nemant broecken tot enyge tyden met scepen, by verluys des sceps ende een oelde schilt
     Dye geswaren sullen hebben van en pandige, die sy met recht doen, ses cromsterten, ende alle broecke sullen sy anbrengen by haren eet den holtrechters, ende by enen oelden schilt.
     Ock is overdragen dat nemant den anderen van dese averdracht belasten sal dan allene voir die holtrechters, by de peen van enen oelden schilt, behoel(t)lick mijnen gnedigen (1 [1. Het HS. heeft: gneden.]) heren syns rechts. Acta altera Cantate anno ut supra.
     In den jaer sesenseventich hebben die gemeyne eerffgenamen oer holtsprake geholden yn dessen vorwarden, dat al dynck vast ende ongebroeken sal blijven als voirsz. staet, sManend. nae sunt Victor. Ende darbaven is verdragen dat nemant torff ynden vene sal vercoopen, by een oelde schilt.
     Die in Holtermarck woont ind niet gewaert en ys sullen niet meer torffs graven dan sy selffs behoven tbarnen ende ock geen torff vercopen, by en oelde schilt.
     Dye gewaert synt off een vuile waer hebben, mogen twelff voer vercopen en halve, na advenant des yaers, ende

[pag. 275]

nyet meer. Vie hyr boven gecregen wordt, elcke reise enen oelden schilt.
     Item wanneer dat grees wasset inder marcke, dat men mach hoyen, dat sal besatet wesen by enen oelden schilt, wes dat die holtrechters dat ontsaten aver die kercke, so sal die hele waer twe dage gemeit hebn, ende die halve ware met een twe (sic) dage.
     Ende wanneer die hoveneers twe dage gemeyt hebn, so mogen die kaetters met een seysen meyen. Ende wie hyr boven desse vorwerden doet, sal elcks den holtrechters ind eerfgenamen gebraecken hebn enen oelden schilt, ende wie dit anbrengt, he sy geswaren off anders, dye sal hebn twe stoeters. Ende dese vorwarden sullen staen hent die erffgenamen die veranderen.
     Dese cedulen synt belevet anno (14)77, noch (14)81 viertijn dage na Mei. Item anno (14)83, noch (14)84, noch anno (14)90.
     Noch hebben die eerffgenamen avergegeven ende yngesat dat alle brucke, die vorsz. bynt, inmanen mogen met geestelick und wertlicken recht, sonder wederseggen der erffgenamen van Holtermarck ende enyges veroepes ten holtgerichte.
     Desse cedele synt noch togelaten ende confirmiert anno (14)93 holtrechter Jan Bock ende Jan Goyman, noch anno (14)94, (14)95, (14)97 ende (14)98 togelaten.
     Item wen (2 [2. Het HS. heeft: want.]) de gemeyne erffgenamen kysen geswaren vanden bueren, dat en sal niemant weigeren, by enen oelden schilt ende nochtans sal hyt wesen.
     Ock sal die enck gevredet wesen voir scapen ende ander beeste hent ter tijt, datmen daer van kerckenspraeck

[pag. 276]

doet, ende vie hyr over wort gecregen, elcke reyse by een tonne biers den eerffgenamen ende der H. kercken 1 q wasses.
     Int jaer 1500 sint die gemeyne eerffgenamen overcomen ende hebn togesloten Holter berch ind broecke, dat nemant sal houwen eykenholt, cleyn off groete, elcken stam bij enen oelden schilt.
     Anno 1500 ende een sint de gemeyne eerfgenamen overcomen dat nemant venemos uutten culen offt utten vene sal opslaen by eenen oelden schilt.
     Item tot alle sunte Gertrud sullen die scapen uutte broecke blyven op oer olden tacken hent tot sunt Lambert. We daer boven wort gecregen ende daer overdrieff sal tot elcker reyse een vat Bremer byrs gebroecken hebben.
     Anno 1500 ende 16 sent de gemeyne eerffgenamen avercomen dat elcke waer sal geven totter grafften den nyen geslagen lande enen goltgulden, ende off die lantheer onwillich daer yn weer, salmen dat den meyer met pandinge affmanen offt herepacht weer.
     Off ymant vande bueren anneme vremde beesten off uutheemsche boven twelff, die sal van elck beest den eerffgenamen verwallen wesen met twe olde schilde, ten vaer die ymant vanden eerfgenamen tohoerden. Die hele waer mach hoelden 12 beesten, die halve ses. Anno (15)19.
     Item de kerckmeysters van Holten metten kerckmeisters vanden eerfgenamen sullen alle yaer den erffgenamen rekenscap doen op te holtynge van den kerckenrenten.
     Anno 1500 ende 30 hebn de gemeyne eerfgenamen ingesat, dat een vulle waer mach holden of annemen tot 24 beeste, so veer als hi selfs so veel niet en hedde, dan heeft hij selfs tot 24 beeste of meer, de mach hij hoelden ende geen anderen annemen. Die halve waer na advenant. Ende

[pag. 277]

wij hyr boven annemt sal van elck beest verwallen wesen met twe oelde schilde. En dese beest en sal nymant annemen eer die bueren beeste begroesset synt, by der pene vors.
     Alle uuthemsche beeste mogen die holtrechters laten schutten elck op enen oelde schilt, ende gnaden bij besceit.
     Anno 1500 ende 35 sManendages na der Octavo van Pinsteren hebn de gemeyne oerfgenamen ingesat dat die holtsprake sal altijt wesen ’s Manendages na der Octavo van Pinsteren.
     Anno 1500 ende 48 op dach Maria Magdalena is averkomen bij den gemeynen eerffgenamen dat nemant van den bueren sal mogen annemen fremde beeste in Holtermarckt op een vuile ware, ende op een halve na advenant: wael tho verstaen, die selve geen 25 beesten heeft, sal mogen to 25 beesten annemen, men diese van sich selfs heeft salse nyet mogen annemen.

               Utrecht.                                                                                                         Dr. J. DE HULLU.

Category(s): Holten
Tags: ,

Comments are closed.