In aansluiting׳ aan hetgeen Mr. Nanninga Uitterdijk in de voorafgaande bijdrage mededeelt omtrent de pest in Kampen, verdient wat een ooggetuige over het woeden dier ziekte in 1636 aan zijn vrienden schreef, allicht hier een plaats. Het is Franciscus Martinius, die in die dagen docent was aan de Latijnsche school te Kampen, aan wiens ,,Epistolae ad Amicos”, uitgegeven te Harderwijk A°. 1653, een en ander is ontleend.
Reeds in mijn monographie over dezen interessanten, lateren predikant te Epe, maakte ik er in het voorbijgaan melding van.
Hier volge wat hij letterlijk daarover schreef.
Na in een schrijven van 6 Augustus 1636 aan zijn vriend Timan Telvoren vermeld te hebben, dat hij te Amsterdam kort te voren een zuster, vermoedelijk aan de pest, had verloren, vervolgt hij: ״Etiam hic schola nostra dissipata est per luem pestilentialem, quae D. Rectoris nostri (i.e. Joannis Wilhelmi Weudbejel) aedes infecerat, et ex filiabus unam sustulerat”.
Den 25sten September daaraanvolgende schrijft hij aan Samuel Scriverius:
,,Inviti scilicet, mortem pro vita renunciamus. Fuit enim, fuit heu! domus nostri D. Rectoris aliquamdiu felix ac foecunda,
Nunc vero, ad vasticiem scholae, orbitas quoque liberorum accedit. Nam duae quidem filiae mortuae sunt, tertia vero et quarta laborant. Quid autem ipsi et uxori, imo et nobis futurum sit, οὐδεὶς οἶδεν, εἰ μὴ ὁ θέος μόνος 1). Verum in primo funere ipsa mihi Schola quodammodo efferri videbatur. Omnes enim pueri convictores, postquam potestatem abeundi accepissent,
|pag. 21|
ut ad suosque quisque se reciperet. Et miserrimum quidem erat videre illos properantes et dilabentes,
,,errantum pecorum et fugientum more volucrum”.
Quocirca etiam, post discessum exterorum, Examen praeter morem anticipavimus, ne reliqui quoque dissiparentur. Johannem Pillem quoque cum matre sua excessisse intellexi. Multi praeterea alii quotidie adhuc tolluntur; adeo ut verendum sit, ne Deus, aequato ubique periculo, nos Zwollanis et Daventriensibus similes faciat, quorum hactenus perfugium urbs nostra fuit”.
Aan denzelfden schrijft Martinius den 8sten December 1636:
,,Quod ad pestilentiam attiuet, ea noudum apud nos desaeviit, sed multos quotidie corripit et prosternit. Inter alias quoque familias duae jam modo funditus deletae sunt. Ego quoque ipse sororem amisi natu maximam, an praemisi dicam. Certe μακαρίζω illam τῆς τελευτῆς 3), quia quamdiu vixit, misere vixit.
Sed in morte verae pietatis et constantiae plurima dedit testimonia, etiam cum exultatione nostra”.
Deze zuster was, zooals hij reeds in een brief van 21 October 1635 aan Ds. Samuel Amandus te Waddinxveen geschreven had, ,,misere afflicta morbo, an phrenesi dicam, nescio. Saltem species melancholiae est, quae videtur animum quodammodo attentare et percellere, ut de salute sua dubitet”.
Verdere berichten over de pest te Kampen deelt hij niet mede.
Deventer, Febr. 1913. J.C. VAN SLEE.
__________
– Slee, J.C. van (1913) De pest te Kampen in 1636. Versl. en Meded. VORG, 29, 20-21.