Uit de geschiedenis van de Gilden van Steenwijk en Vollenhove

UIT DE GESCHIEDENIS VAN DE GILDEN

VAN STEENWIJK EN VOLLENHOVE.

_______

Ordonnantie voor de Schoemaekers.

31 Juli 1602.

     Burgemeesteren, Scepenen en Raede [van Steenwick], gevisiteert hebbende die requesten en articulen by die gemeene schoemaekers, tot conservatie van haer schoemaekerambacht gepresenteert, hebben by advijs van de geswoeren meenthe en mynnermeenthe verordent ende gestatueert. »Dat die gemeenteborgeren en inwoner deser stadt sullen van nu voertaen haer schoene niet moegen laten maeken in andere nabuere steden ofte dorpe, dan allene by haer medeborgeren; die het schoemaekersambacht hebben opgesett, daegelics pleegen en schoeknapen holden; bij die poene; soe ymande worde bevonden met schoemakers in andere steden ofte dorpen dagelics te schoenen, sal der stadt tot elckermael verbueren 2 golt gld. en de schoemaekers, die sulcs vervolge 2 golt gld. Alleen die 4 jaermercten uthgesondert, in den welcken een ieder sal moege schoene koepe; soe veel van de uthheemsche als van de inheemsche.
     Item op weekmercte oock gheene uthheemsche schoemakers met schoenen moegen voortstaen, bij die peene van twee golt gld. En oock sullen gheene uthheemschen alhier op weekmercte, vellen en huden an uthheemschen vercoepen voor en alleer die clocke, des middags sal hebben twaleff uren gesloegen, by die peene van 2 golt gld; van gelycken sullen oock die uthheemschen bij tijde tweete, dat zij nae die weekmercte alhier geen huyden ofte vellen moege vercopen aen uthheemsche, dan alleene aen borgers; bij de peene 5 st.
     Dies hebben die gemeene schoemaekers wederomme beloeft die schoene van leer te maecken van sulcken prijs; als die schoenmakers tot op heden gewoontlicht zij t’ doene.
     STEENWICK, 31 Juli 1602.

_______


|pag. 50|

Ordonnantie voor de Kleermaekers.

18 Jan. 1603.

     Wy Burgermeesteren, Scepenen ende Raede indertydt, der stadt Steenwyck; Doen condt en attesteeren; dat, alhoewel die magistraet by dese tiden van oerloege gheensins kan gedoegen eenige nye stichtingen van gilden en oeck gheenzins voer goedt aensien, dat eenich ambacht die belooninge van de hantwercke soe hoch trecken, als het haer belieft, tot beswaeringe van de gemene borgerie; Soe gedencket evenwel die magistraet oock gheenzins tgestaeden, datter eenige cleermaekers in Zuitveene ofte in andere buerscoppen ofte kerspelen whoenende, sullen alhier bynnen die poorten deser stadt het kleermakersambacht moegen pleegen, hetzy heymentlick ofte opentlick. Daeromme die Magistraet, hebbende ripelick gelettet opte requesten ende querelen by die gemeene cleermaekers tot verscheiden tiden overgegeven, consenteeren de ingeseten cleermakers, die de gemeene borgerlasten in dese besweerlicke tiden helpen draage; dat sie durch twie gecommitteerden uth den olsten van den ambacht, sullen moege goede ordre en opzicht holden, om die uthheemsche en oock andere misbrucken van de ampte af te weeren, volgens dese nabeschreven articulen en ordonnantie.
     Tverstaene; dat nymande binnen der stadt van nu voortaen sal het kleermaekerambacht moegen opsetten ofte pleegen; ofte hy zal te mynneste een jaer lanck by een meester hebbe gedient, hier ofte elders vertoevende, waervan attestatie in behoorlicke forme.
     Item dat nyemande sal het kleermaekerambacht van nyen vermoegen opzetten ofte alhier exerceeren; ofte hy sal by die twee geadmitteerden uth die olsten van d’ambacht aen een manskledinge en aen een vrouwenkledinge beprovet en geadmitteert zyn en sal voor die beprovinge en approbatie betaele twee goltgld., tot behoeff der arme in de ambachte, ter dispositie van de twee gecommitteerden.
     Nyemande sal oeck het ambacht moegen aenneme ofte alhier exercere, ofte hy sal een geboere-ofte aengenoeme borger syn

|pag. 51|

deser stadt en eerst syn borgereedt aen den Scepenen hebben geswoeren en binnen der stadt syn residentie holde.
     De twee gecommitteerden uth den ambacht sullen oock by de meeste stemmen van de cleermaekers worden verkoezen en by die scepene worden bestediget.
     So thuesschen een kleermaeker ende een ander borger questie mochte valle om die belooninge van een kleedt oft om eenige schaede aan het fasoen van een kleedt ofte anders gedaen, die sal beslichtet by den Burgem. intertydt, ten overstaen van de twee gecommitteerden.
     Item als een knecht zyn meester ontgaet voor syn tydt, zonder redelicke oirsake, dan sal gheen ander meester hem weder moege te werke setten, voer en aleer die knecht eerst van de voerige meester sal gescheiden zijn tot kentnisse van de twee gecommitteerden; ofte diegheene, die een knecht an ’t wherke stellet, sal gebruecke hebben een golt gld., tot behoeff der armen 5 st.
     Item het sal allen borgers en inwoeners vrystaen eene kleermaeker, die gequalificeert, als hierbove verhaelt is, in zyn hues en binnen syn doere te wercke tstelle, onbespert van ymande.
     Des ter oerconde der waerheit en omme dese articule onverbreckelick te achtervolge, hebben wy Burgemeesteren, Scepenen en Raede by provisie en tot onse revocatie, vermeerderinge en vermynderinge onser stadt secreet zegel, beneden aen desen breeff doen hangen.
Aldus gedaen in den Jaere 1603; den 18 dach des maents January.

_______

Ordonnantie voor de Smeden. 18 Jan. 1603.

     Wij Burgemeesteren, Scepene en Raede in de tijdt der stadt Steenwijck, doen condt en attesteren, vermits desen besegelden gerichtsbreeff, welcker gestalte die gemeene smeden, messenmaeckers, sloetemaeckers en alle die gheene, die met yser en koelen ommegaen, ons hebben geremonstreert; datter op Maendaege ende bijtijde in die, welke utheemsche smede uth die omliggende kerspelen ende buerschoppe koemen, die

|pag. 52|

alhier yserwerck te coep holden en met yserwerk op ter merck voortstaen ofte op andere lueden venstere yserwerck veyle stellen, tot prejudicie en affbroeke van ambacht en neeringe, nyettegenstaende, dat zie lueden alle borgerlasten van wachten en soldaten te onderholde, van mene wercken te vullenbrengen ende andere swarigheden dagelix moeten dragen.
     Biddende daeromme oetmoedichlijck; dat wy den uthheemsche smede ofte ysercremers, die hier binnen onze poorten gheene residentievuyr ofte roeck holden en gheen borgerlasten in dese beswaerlicke tiden draegen, solden wille sulcks verhoeden en beletten; op welcker versoeck ende querelen, soe wij, tot riepe deliberatie van raede, hebben genomen en alleene die welvaert van de gemene borgerie betracht, tot nae deses tides gelegent heit en nyet willende, dat die ijsercoepmanscop en neeringe alhier van de borgers, sal van de uthheemschen worden verdeclineert, vervremdet.
     Soe hebben wy de remonstranten haer versoeck gestaedet en ordonneeren bij desen, dat van nu voertaen gheene uthheemsche smeede en besonder gheen ysercremers, die in die omliggende dorpen ofte buerscoppen woenen, sullen op weekemercten ofte by tide in die weeke moegen alhier binnen Steenwick met yserwerk ofte messe staen, ofte yserwerk veyle holden; hetzy heymelick op andere lueden vensters ofte, hoe dat sulcs anders solde kome gescheen; verbiedende sulckes, in cracht van desen, by arbitrale straefen en peene, die die Burgemeesters indertijdt, daertegens tot elleckemaal sullen leggen en ernstlick nae die plebisciten dezer stadt executeeren; uthgesondert alleene die jaermercten in die, welcke alle negociatie en coepmanscop, soe wel van yserwerk en messe, als van alle waeren, sall nae die olde privilegie vry en onbespiet blijve. Ende oock uthgesondert, dat alle borgeren en inwoeneren deser, onaengezien oock, vry blyven, haer yserwerk te koepe ofte laten maeke, daer haer sal believen.
     Item denselve smeden, slotenmackers en messemakers hebben wij gestadet, alsucken wilkeur; als zij onder malcandere tot haer gerijff hebbe ingewilliget ende ons schryflick vertoent.
Belangende alleene die executie der betalinge van de Incoepinge en medebrenginge van yser en koelen, die die ene uth belas-

|pag. 53|

tinge van de ander solde moegen doen; verstaene dat soe, wanneer een oft meer van haar utreist in Overyssel, Hollant oft elders, om yser en koelenvuyr alleene voor haar selfs en mede voor haar consorten te koepen en medetbrenge oft zulckes met verfermingen willen brengen, staan voor de geheele betalinge. Soe sulcs die Incopers ofte verfermers sulcke betaelinge voer het ijser en koele voor vrachte en behoorlicke kosten in de schaede van onversienlicke ongelucke, met reale operatie aen degheene, die daertoe last hebben gegeven en dieselve ontfangen, moegen verhaelen, elc voor zijn quota; edoch soe thusschen haer luden dienaengaende mochte krakeil ofte contradictie vallen, sulckes sal by beropinge in die banck, by de Burgerm. indertijdt, met kentnisse van recht, werden beslichtet.
Alles om het gemeene geryff en die, veelheit van de vrachten te vermiden en om malcander ten goede trouwe borgerlicke dienste en vrientschap te bewiesen.
     Des te oerconde der waerheijt, hebben wy Burgemeesters Scepenen en Raade tot onse revocatie, vermeerderinge ende vermynderinge; onser stadt secreet zegel, beneden aen desen breeff, doen hange en dese by onsen secretaris doen subscriberen.
     In den jaere duesent ses hondert drie; den 18 dag January na de olde stil 1603.

_______

Ordonnantie voor de Mulders. 9 Maart 1641.

     Wy Burgemr. Schepen en Raden der Stadt Steenwyck certificeren mits dese voor de gerichte waarheijt, dat wy op het versoeck en eernstige anholden van de mulders deser stadt en om verscheiden consideratien daertoe genomen, de voorschr. mulders hebben geconsenteert en geoctroyeert, octroyeren en consenteren by dese, dat zy van nu vortan alle jaren sullen moegen kiesen, die voor dat jaar goede opzicht sullen dragen, dat alle abusen en disorderen tusschen haarluden vermeden en voorgecomen mogen worden, dat gene vremdelinge van buiten incomende alhier als meesters sullen mogen malen, sunder eerst het gilde gewonnen te hebben, betalen daarvoor 4 golt gl.; het derde part voor de armen en de reste voor het gilde;

|pag. 54|

datter op Sondagen vast- en bededagen niet gemalen ofte mette carre in de straten gevaren sal worden; ten ware die noot sulks tot discretie der Burgmr. indertijt ervorderde; opte peene van drie golt gj.; t’appliceren als voren; dat oock geene mulders voor buitenluiden sullen malen en het mael an deselven laten volgen; sonder daarvan eerst betaalt te wesen, op poene van 2 golt gl.; t’appliceren als voren.
     Dat oock diegene, wiens coorn eerst ten mole compt, eerst voortgeholpen sal worden, by de poene van 3 golt gl.; uyt te lceeren als voren.
     Des sullen de mulderen genieten van een mudde tarwe oft witte weijte, 2 malen gemalen, vyf str.; van een mudde tarwe eens gemalen drie st.; van een mudde rogge, 2 maal gemalen, 5 st. en van een mudde rogge, eens gemalen, 4 st.; van een mudde garste, lanck haver, boeckweite, mancksaet en diergelijcke, twee st. acht penn.; van een mudde molts 2st.; sullende de versch. art. en settinge van het malen alsins staen tot revocatie, vermeerderinge en vermindering van de magistraet en gelegentheyt van tyt en saecken.
     In oirconde der waerheijt hebben wy Burgem., Schepenen en Raedt onser stadt secret segel, beneden an desen brief, doen hangen.
     Aldus gedaen in den jare onses heeren Salickmaeckers 1641, den 9 dach des maents Marty.
     Principale brief hadde des stadts secreet segel in groene wasse aan een liasse onder uyt hange.

_______

Ordonnantie voor de Smeden. 25 September 1651.

     Den 25 September 1651 hebben Burgemeesteren en Schepenen en Raede, by provisie en tot vermeerderinge, verminderinge, interpretatie en revocatie van haer Ed. Achtb., den gemenen smede en derselver andere gildebroeders alhier tot ampliatie van haerlieder gildebrief; geaccordeert en toegestaen dese volgende acten.

     Dat niemant in ’t voorsch gilde sal mogen wesen, die oneerlyck is, nochte oock, die niet vrij, maer hofhorich is.

|pag. 55|

     Dat niemant van ’t gilde tot gildemeester gecozen zijnde, sulks zal mogen verweigeren, by de verbeurte van anderhalve golt gld, ten behoef van ’t gilde en soo deselve voorts weer mocht gecozen worden tot gildemeester, het blijven moeten, sonder tegenseggen.
     Dat gene gildebroeder, een ander buten ’t gilde sijnde, eenich werck op zijn winckel sal mogen laten maeken, bij verbeurt van anderhalve golt gld. van iedermael, ten proufit van ’t gilde.

     So iemant der gildebroeders eenen andere knecht buiten tyde onderhuirde, die an de vorige meester noch dijnst schuldig was en deselve vorige meester daerover quam te clage, so sal de tweede huurder verbuert hebben an t’ gilde een golt gld.

     Soo iemant van de gildemrs wierde bekeurt over twistinge ofte scheltwoorden, deselve sal an t’ gilde breken sestyn st. en een tonne bier; de stadt haer boeten voorbeholden.

     Niemant sal uyttevuire eenigerhande dinge mette hamer smeden, cruisse ofte degens bereiden, oft hy sal selver cruissen en cooper connen smeden en in deselve gilde wesen.

     Niemant sal in eenick werk vallen, t’ welck een ander Mr. is onbestadet en by deszelven angenomen, voor en alleer, dat de vorige Mr. van de besteder voldaen en betaelt is en so de voormeister sulcks dede, verbieden en iemant der gildebroeders contrarie mochte comen te doen, deselve sal, t’ elcker reise van ’t gilde gebroken hebben 16 stuivers en een tonne bier.

     De jongste in ’t gilde sal geholden zijn de samplycke gildebroeders te verboden, so vaecke deselve van de Gildemr. daertoe sal syn gelastet en so hy sulks verweigerde, sal hy broecken aen ’t gilde van ieder Gildebroeder, die hij niet sal hebben verbodet, twee st.

     Soo iemant der Gildebroeders, als ’t Gilde bij malcander is, een ander Gildebroeder scheltwoorden ofte twistinge woorden geeft, deselve sal an ’t gilde verbuet hebbe een tonne goedt bier mette accyse.

|pag. 56|

     Als een proefstuk van een nieuwe Mr. sal gemaeckt worden, sullen de Gildemeesters twee uyt de Gilde daartoe beroepen, die van t’ selve ampt zijn, om also te samen t’ visiteren, ofte de proeve bestaan kan, oft niet en is de proeve voor goedt werk opgenomen, sal de nieuwe meister de Gildemrs neffens de twee andere, t’ samen vier personen van goede recreaties samenkomen op sodaene plaetse, daar t’ voorschr. proefmrs. sal gelieven.

     Geen vreemdelinge sal eenigh coperwerck olt oft nieuw alhier mogen opcopen oft vercopen als alleenelyck in de jaermerckt, by poene als by de magistraet, na gelegentheit van saecke sal worden verstaen. Niemant buten t’ gilde zijnde, sal eenich yserwerck mogen leveren oft vercopen; daar iemant van de gildebroeders door vercortet mocht sijn.

     So de Gildemrs eenige van deze art. lieten vervallen, deselve sullen verbueren twee golt gl voor de armen.

_______

Ordonnatle voor de Wevers.

     21 October 1663 is op versoeck van Gecommitt. of enige gereformeerden van ’t weversgilde bij de Magt geaccordeert en geordonneert:
     dat alle jaar een gildemr en om het ander jaar een olderman van de gereformeerde religie zal moeten worden gecosen;
     Dat geen Mr buiten de stadt wonende, enigh gaarn van binnenluden oft ingesetenen sullen mogen halen oft doen halen, bij poene van anderhalve golt gl.; half voor de armen en half tot proufit van ’t gilde.
     Doch de ingesetenen sullen haar gaarn mogen brengen en laten werken, zoowel buten, als binnen; daer ’t haer belieft.

_______

Uit de geschiedenis der gilden van Vollenhove.

     Het gildentijdperk is zóó belangrijk, dat, wat in geschriften daarover gevonden wordt, in de daarvoor aangewezen boekwerken behoort gedrukt te worden.

|pag. 57|

     Zoo vond ik in een oud aanteekeningboekje met perkamenten omslag eenige bladzijden beschreven, met »een extract uijth het gildeboeck des handwerks van het linnenweven binnen Vollenhoet«, dat waarschijnlijk niet in druk is verschenen en daarom hier wordt geplaatst.
     De aanhef is:
     Wij Burgermeisteren en schepenen en die Raeden der stadt Vollenhoe doen kont ende bekennen, vermits desen onsen openen besegeldenden brieven, hoe dat wij tot welvaert ende gemenen profijt onser stadt ende onse inwonende burgers vant hantwerck vant Linnenweven, wederomme opnije gegunt ende geaccordeert hebben, gunnen en accordeeren bij desen, het Gilde op te richten; in manieren ende verwaerden hier naevolgende:
     1. In den eersten, soo sullen die Gildebroeders hebben twee Gildemeisters. die misverstant, quaestien en schillen sullen liquideeren en nederleggen.
     2. Voorst, soo, wat meister van buten incomende, die het Gilde binnen wil ofte winnen, dieselve sal geholden wesen te betalen, in handen van die Gildemeisters indertijt, die summe van negen golt gulden, tot 28 st. brabants de gulden gerekent; daervan het rechte dardendeel, comen sal int armen wesenhuis binnen Vollenhoe en de rest, tot profijt van ’t gemene Gilde ofte tot discretie ende moderatie van de olderluiden en Gildemeisteren voorschr.; in margine van deser artykelen stont, tot profijt der armen binnen Steenwijck.
     3. Oock sal degene, d van buyten incoempt, geholden wesen een tonne biers van acht gld. en een fine tinne kanne t’ betaelen ant gemene Gilde.
     4. Ende, soe wie een geboren Gildebroeders kint is, die dit voornoemd Gilde wil winnen, die selve sal betaelen, die helfte van negen golt gl. en eene fijne tinne mengel; waervan mede den derden penninck gaen sal en het ander tot des gildes profijt, tot profijt van de Armen als voren.
     Item een gildebroederskint sal betalen ant gilde twee hondert noten.
     5. Verder sal oock nymant moogen comen int gilde, oft hy sal eerst moeten borger wesen, mits brengende een vrye brief ende certificatie van die stadt, dorp ofte plaetse; daer hy her

|pag. 58|

comt; dat hy vry geboren is van vader en moeder; oock wesende van goede naem ende fame; mit gene quade feiten ofte misdaden (dat Godt verhoeden moog) berucht, ende alsdan sijn proeve doen, van alsodaene stucks wercks ende dit in presentie van de olderluyden en Gildemeisteren voorschr.; mits dat de probant betaelen sal een halve tonne bier mette cost; die int proberen op die dagen gedaen zullen werden en vier hondert noten;
     (in margine van dezen arth. stont) ’t weten een vijftienden kam beslaen sonder knop op de meler en de kam te ryen, sonder ledige gebel hangen te laeten en dat rijt ’t stucken sonder ledige rienen. (handschrift onleesbaar).
     6. Oock, soo wat meister eenige schorenwerck anneemt, ofte werck van een ander meister geschoren heeft, onder consent van diegene, die geschoren heeft, die selve sal verbuert hebben eene golt gld., tot profijt van tgilde voorschr.; nootsaecken voorbeholden.
     Ende int saecke, dat d’eene meister den anderen zijn knecht onthuirt ofte ontnimpt; voor en aleer hij syn tyt uytgedient ende sijn meister voldaen heeft; sonder enige actie oft reden op sijn meister te hebben, dieselve sal verbueren als boven tot profijt voorschr.
     7. Oock en sal gene meister den ander meister syn pypen afscheren, op de peene van een golt gld., tot profijt van ’t gilde ende dat te betalen binnen den tyt van acht dagen oft by gebreck van betalinge, sal hy zyn wercken laeten staen.
     8. Als daer een meister een leerjongen aennimpt, die van buyten incomt, die sal moeten betaelen vier pondt wat; oft voor elck pont, veren en ist, dat het een Gildebroederskint daervan is, is ’t vry; mede off dat voorschr. kint, die macht niet en hadde, ’t selve wat te betalen, soo sal een meister van den voorschr. leerjonge daervan in staen ende betaelen ofte anders tot discretie ende moderatie van de Gildemeisteren voorschr.
     9. Weert saecke, datter eenige broeder ofter haere huisvrouwken ende kinder aflyvich weerden, soo sullen de Gildebroeders geholden syn den dooden eerlycken tot karcken te volgen ende helpen begraven, die zulcs niet en doen, sullen

|pag. 59|

verbuert hebben zes st., terstont te betalen, an Gildemeisters indertyt, noetsaecken nytbehouden.
     10. Voorts soo, wanneer dat gilde verbodet wort op een sekere plaetse ende uhre; soo sullen die Gildebroeders geholden wesen, ter plaetse ende uhre te compareeren; op de poene als boven en te betalen binnen de tyt van acht dagen, oft oock van dien dag af, niet meer te wercken.
     11. Mede op St. Caterini dach, soo sullen die Gildebroeders etc., met haer huisvrouwen, eendrachtelijck ende vruntlycke bijcomst hebben, en alsdan metten anderen teeren ende haere plaetse becleden; die dan sulcs niet en doen incomen; ofte komen will, die zullen schuldich ende geholden syn; evenwel haer schotelgelt te betaelen, mit die maeltyt.
     12. Oock soo en sal nymant eenige van sijn vrienden medebrengen int voorschr. fest, sondert consent van de Gildemeisters voorschr.; alwaert, schoon zy consent hadden, zullen nochtans geholden sijn die medebrengt, daervan te betalen soe schottelgelt als anders.
     13. Ende oftet gebuerde, dat op ’t voorschr. fest oft eenige andere vergaderinge, iemant sich mochte ontgaen, ’t zij met woorden ofte met wercken; daer enige onlust ofte moeyte holde; dieselve sal verbuert hebben tot profijt vant gemene gilde vier golt gl.; voerbeholden den Here van den Lande ende die stadt haer kuere.
     14. Ofte, daer iemant waeren, die daer vechtet, slat, scheltwoorden geeft, sweert ofte vloecket ofte Godes heylige naem misbruicket, die sal verbuert hebben vier golt gld.; de helft totten armen etc. ende de andere helfte tot profijt van ’t gilde.
     15. Noch is ’t versproken, dat de Gildemeisteren sullen geholden zijn, haer rekeninge te doen op St. Severinus dach, in presentie van de andere luyden ende twee vant gemene Gilde, hem des verstaende ende daer beneffens op der zelven dach eenen nieuen Gildemeister kiesen, die daermit ende bequaem toe is, sonder weygerend te syn op de pene van 4 golt gl.; ten profijte als boven.
     16. Mede of daer iemant waere, die int Gildefest, ofte haer vergaderingen, meer biersportiën drinkt, dan hij met een vaat

|pag. 60|

bedecken konde, die selve sal verbueren (soo vaecke, hy dat doet) zes st., tot des Gildes profijt.
     17. Oock sal elcke knecht geholden wesen, alle jaer te betaelen van slyckvaet twee stuvers.
     18. Noch is veraccordeert ende overcomen; dat de jongste Gildebroeder sal geholden wesen het voorschr. Gilde te verboden, als de Gildebroeders eenige bijcomst ofte vergaderinge begeren te hebben; indien hij weygerich is, als de Gildemeisters hem daer toe versoeken; sal hij verbuert hebbe elcke reyse twee pont wat, ten profijte voorschr.
     Voorts soe en sal ’t voorschr. Gilde geen bycomst oft eenige vergaderinge moegen hebben, daerby die stadt oft burgerie verachtert ofte verkortet mocht werden, dan allene streckende tot verstant vant voorschr. Gilde.
     Oock soo en sal gene meister den ander meister zijn pypen afscheren, op de pene van een golt gl.; ten profijte als boven ende dat te betalen binnen den tyt van acht dagen, ofte by gebreck van betaelingen; sal hy zyn wercken laten staen.
     19. Mede als daer eenige vergaderingen, is ofte geschiet; die woorden, die aldaer gesproken worden, sullen stille ende secreet geholden worden, gelijck ende sulcks behoort, en schuldich is te doen op de pene van twee pont wat, te betaelen binnen den tyt van acht dagen als boven.
     20. Noch soo zullen de Gildebroeders in haer vergaderinge ofte bijcompsten eenige willecoeren ofte verbintenissen maecken, buyten wille ende consent van de olderluiden ende Gildemeisters voorgenoemt.
     21. Voorts, soo sal een iegelyck Gildebroeder, ofte die hem mit de voorschr. ampte geneert, die boete, daer hy in vervallen is, ofte geene hy om angesproken wort, betalen, binnen de tyt van acht dagen, nae hy daeromme van die Gildemeisters ofte knecht angesproken is, op de boete van thijn stuivers, d’een helfte tot profijte van de Armen, ende d’andere helfte tot profijt van ’t voorschr. Gilde ende sal daerenboven niet mogen wercken, voor ende aleer hy die halve mit de thijn stuivers betaelt sal hebben, indien hy contrarie dede, sal verbuert hebben anderhalf golt gld.

|pag. 61|

     22. Mede en sal nymant ’t voorschr. Gilde moegen winnen, tenzij hij een half jaer bevorens hier binnen der stadt voor meisterknecht gewerckt heeft, ofte ten ware hy gehylickt waere, ende in een ander stadt, plaetse ofte dorp, ’t zelve Gilde gewonnen ende voor meister gewerckt hadde.
     23. Oock is ’t veraccordeert, soo, wanneer tusschen die Gildebroeders eenige coop geschiet, als wesende een buytenman, van eenige gereetschap van t Linnenweven, dat buyten gaen oft verbuert sal worden, sal die selve coper geholden syn van yder gulden een stuiver te betaelen op staende voeth.

Jan berens«
»Abraham Jannick«
»Hendrick Berens

»Herman Berens zijn merck«

Engbert Gerreit // zijn merck«

»Jan Jansen Kuyt« 1650

»Albert Gerrijs 1650

»Gerreyt berens zijn merck«

     het gemene Gilde voor het linnenweven, binnen Vollenhoe.

     Op huyden is eendrachtelijck noch accordeert inde overweeginge komen, dat by consent van die olderluyden, mit die Gildemeisters ende voort het gemene Gilde, hoe veer iemant van den Gilde, soo mannen ofte vrouwen, bevonden worden, dat se weefden, scheren ofte spoelen op een Sondach; beginnende van den Saterdach, des nachts ten twaelf uren, tot des sondach, des nachts te twaelf uren; sal den voornd Gilde gebroken hebben drie golt gl. die twee tot profyt vant gilde ende de derde golt gl. tot profijt van de wesen.

     Noch is op dieselve tyt voorschr. veraccordeert, soo, als dat Godt belieft, eene van onse Gildebroders ofte susters sterven

|pag. 62|

ofte haere kinderen; soo sullen die Gildebroders schuldich ende geholden wesen van een Gildebroder nae te betaelen twee kannen biers; d’selve zullen betaelt worden, sy comen ofte niet.

     Ist noch veraccordeert ende overgekomen waert saecke, dat eenich van de Gildebroders aflyvich worde, soo sal de nagelaeten weduwe des overledene voornd. blijven wercken, in die volle meisterie ten tijt toe, dat sij haer weder veronderhatet ofte hijlyct, alsdan sal die man, daeraen sy weder hijlyct; geholden wesen het volle Gilde, soo t’een Gildebroders soene is, nae advenant, te winnen.

     Noch is, by toedoene der olderluyden in voorschr. Gilde, veraccordeert ende eendrachtelyck overgekomen, dat nymant ’t sy dan man ofte vrouwe, Gildebroder ofte Gildesuster gene clagten den Gilde moegen angaen ende d’aenbrengen en niet bewysen en can met lofweerdige getuygen; denselven sal gebroken hebben, een tonne biers ofte die weerdye van dien; ten profyte van die gemene Gilde, te weten: die tonne van vijf car. gld. Van gelijcken ist, by olderluyden ende het gemene Gilde eenpaerlyck beslooten ende geresolveert; ’t zy in wat saecke het mochte zyn, dat in alle manieren de minste stemmen die meeste sullen volgen, sonder eenige contradictie ofte wederseggens. Aldus gedaen op Severinus dach 1605.

     Also in den sesten articulen deses eersten Gildeboecks, is geconditioneert, dat geen meister den ander zijn knecht sal moeten onthuren, voor ende aleer hy syn tyt uytgedient heeft ende den meister voldaen, sonder eenige actie ende dat, by pene van drye golt gl. Is nochtans op datum deses by de Olderluyden, Gildemeisteren ende gemene Gildebroders gelyckelyck veraccordeert, dat geen meister van onsen Gilde eenige knecht sal mogen te werken stellen, die bij eene van onse Gildebroders te bevorens heeft gewerckt, hetzy by believen van syn eerste meister ofte, ten waere; dat sijn tijt geëxpireert waere ofte sulcken oorsaecke, dat de Gildemeisters ende Olderluyden verthoonden; dat die knecht oorsaecke hadde, hem bij een ander goet meister te besteden en dit bij pene van 6 car. gld.
Actum den 20 Marty 1606.

|pag. 63|

     Soo ist nochtans veraccordeert van de Olderluyden en Gildemeisters, dat geen knecht mach opstaen ende syn werck laten; eer hy syn tyt uytgedient heeft, oft dat haer de Gildemeisteren verstonden, dat hy recht ofte reden hadde, op de pene van zes carels gulden tot profyt van ’t Gilde.

     Item is by de gemene Gildebroeders eenpaerlyck veraccordeert; dat, soo wie eenige quaestien onder den anderen mochten hebben, dat sulcs gedecideert sal worden by de Gildemeisteren indertyt, neffens de olderluyden ende als sulcs niet conde geschieden, sullen sy mogen, neffens haer, nomineren twee onpartijdige mannen uyt het gemene Gilde; die ten overstaen van de voorschr. olderluyden ende Gildemeisters macht souden hebben om alle questien en geschillen ter neder te leggen, sonder meer Gildebroders daerover te verboden.
     Actum anno, die et mense ut supr.

     Op dach Severini Anno 1609 is by Gildemeisters ende Gildebroders overcomen ende geresolveert ten overstaen van die oldermannen, dat al die gene, die het Gilde binnen wil ofte wint; geholden zal zyn tot becostinge van ’t laecken of kleet tot de begraffincken.

     STEENWIJK, Januari 1915.

Mr. H. HAITZEMA VIËTOR.

_______________
– Haitzema Viëtor, H. (1915) Uit de geschiedenis van de gilden van Steenwijk en Vollenhove. Versl. en Meded. VORG, 31, 49-63.

Category(s): Steenwijk, Vollenhove
Tags: , ,

Comments are closed.