Nadere bijdrage over hetzelfde onderwerp


|pag. 70|

NADERE BIJDRAGE OVER HETZELFDE ONDERWERP.

_________

     In de laatst gehouden Vergadering deelde ons onzen helaas nu overledenen geachten Voorzitter een bijdrage mede betrekkelijk de Arembergersluis en aankleve van dien.
     De Heer Molhuijsen deze mededeeling doende, uitte daarbij den wensch, dat diegene der Leden, welke omtrent deze zaak iets verder wist, zulks mogt opgeven.
     Ofschoon ZEd. reeds vele bronnen ter sprake bragt, wil ik, hetgeen mij aangaande deze voor het noordwestelijk deel van ons Gewest zoo belangrijke sluis en gracht bekend is, thans zoo ’t mij vergund zij, aan de Vergadering mededeelen.
     De Arembergergracht, bij ’t gemeen bekend onder den naam Heeregracht, neemt zijn loop van af de sluis van dien naam in de gemeente Zwartsluis in een vrij regtstandige richting, noord-noordwestwaarts tot aan de Rondutenbrug, onder de gemeente Wanneperveen, verder door het Beulakerwijde tot aan de Verssloot voor Joonen, gemeente Giethoorn.
     De grenzen zijn hier en daar, doch niet regelmatig zigtbaar, aan het eind’ digtgegroeid, zoodat de scheepvaart daardoor belemmerd wordt.
     Van ’t zuideinde van Giethoorn, door het Gietersche Meer, door of langs Muggenbeet, de Hugengracht, de Oldeweg, Noord op in het Steenwijker Diep in de Wetering naar Kalenberg en zoo naar Ossenzijl in het Kerspel IJsselham en van daar door de Ossenzijlersloot in de rivier de Lende.
     De doorvaart door de Arembergersluis is sedert een halve eeuw en nog korter tijdsverloop, zeer toegenomen.

|pag. 71|

     Verschillende oorzaken hebben daartoe medegewerkt, als daar zijn het vergrooten der sluis te Ossenzijl, gemeente Oldemarkt, die van uit het kwartier van Vollenhove op de rivier de Lende uit- en in schut een goede communicatie met Friesland, ja zelfs met Groningen is; de verbetering der Ronduterbrug en het stellen van een ophaalbrug.
     De geheele vernieuwing van de Aremberger-schutsluis in 1826, met meerder capaciteit van lengte en breedte, is ook de uitwatering zeer bevorderlijk geweest, hoewel die uitwatering door het maken der kribben in het Zwarte Water of Zwolsche Diep veel belemmering ondervindt.
     De sluis is in later jaren en ook thans voor de scheepvaart, zeer belangrijk te noemen, en wel voor die naar Friesland, Groningen, Overijssel en zelfs den IJssel, dus ook voor Gelderland, daar de IJssel met het Zwarte Water, door de Willemsvaart gemeenschap hebbende, vele kleine vaartuigen van en naar voornoemde Oorden van de doorschutting van de sluis zeer veel gebruik maken, wijl ze dan niet over zee behoeven, en dus als ’t ware op de binnenwateren kunnen blijven.
     De Eigendommen tot de Arembergersluis behoorende, bestaan slechts in 2 stukjes buitendijks gelegen land, voor ’t grootst gedeelte rietland, onder Zwartsluis, en eenige grondpachten, gevestigd op 2 bleekvelden, woonhuizen enz., meestal in de nabijheid van de sluis.
     Ook is de Ronduterbrug het eigendom der Participanten.
     De Administratie over gemelde sluis en goederen geschiedt door een Rentmeester daartoe benoemd door de gezamentlijke Eigenaren Participanten. Ruim een eeuw blijft die betrekking bestendig in de Familie van van Setten.
     Thans wordt zij bekleed door den Heer Johannes van Setten oud Rnrgemeestcr van Zwartsluis.
     De jaarlijksche opkomsten van een en ander bedragen voor het tegenwoordige ongeveer vierdehalf duizend gulden.
     De uitgaven zijn gewoonlijk 6, 7 en 800 gulden.

|pag. 72|

     In 1826 heeft men besteed voor buitengewone werken doch grootendeels herstellingen zesdehalf duizend gulden.
     Het gemiddeld getal vaartuigen dat de sluis jaarlijksch in- en uitvoert stelt men op ruim drie duizend.
     Bij den verkoop der goederen van den Stadhouder Aremberg, is de Aremberger-schutsluis en aankleve van dien in particuliere handen gekomen en wordt nog heden in 12 deelen of 26 parten verdeeld welke den naam voeren van de eerste Eigenaren.
     Een lijst van participanten zoo als die tegenwoordig deelgeregtigden zijn leg ik hierbij over.
     Zekerlijk bestaan er schrifturen van oude dagteekening betrekkelijk deze sluis en aanhoorigheden; waar dezeve te vinden zijn is mij onbekend, maar ik veronderstel dat de voormalige Participanten der groote Staphorster-schutsluis te Nieuwe sluis, gemeente Zwartsluis daarvan mededeeling zullen kunnen doen en thans bij het Ministerie van Financiën bij den overgang der Staphorster-schutsluis berusten.
     Zeker gaat het, dat toen de Staphorster-schutsluis door de Ingelanden van Staphorst en het noordeinde van Rouveen ten jare 1619 voor een halve aam Rhijnsche wijn en bepalingen van peil enz. aan Hendrik Bentinck, Johan van Echten, Harm Wolds, Harmen Roelinck en Johan Vriesen werdt overgedaan, ook toen of iets later deze mede den eigendom van den Aremberger-sluis hebben bekomen.
     Vele grachten of griften als de Cornelisgracht, Jan Bouwesgracht, Thijsgracht, Beulakergracht, Beukersgracht, Engbertsgracht, Ooster- en Wester- Kolderveensche-gracht en Nyeveensche grifte onder Giethoorn, Wanneperveen, Dinxterveen, Kolder- en Nyeveen, zullen zeker toen de Arembergergracht werdt daargesteld mede zijn gegraven.
     Deze of eenige o.a. dezelve zijn heden nog dienstbaar voor de vaart te Meppelerdiep.
     Het kerspel IJsselham in de geschiedenis van dit gewest

|pag. 73|

van vroeger eenwen zeer bekend, hezit thans nog in ’t gemeen aanzienlijke bezittingen als een Erve te IJsselham eenige losse landerijen en de Zijl te Ossenzijl.
     Deze Zijl is eerst in 1810 gelegd; vroeger bestond er maar een klein Zijltje, dat slechts voor kleine vaartuigjes, bokken en panters diende.
     In 1810 is ook het vaarwater vroeger alleen dienende tot waterloozing voor de landen van IJsselham ontstaan, dat de rivier de Lende met het Steenwijkerdiep verbindt.
     De tegenwoordige opbrengst der sluis te Ossenzijl is zeer aanzienlijk bedragende per jaar 4 of 5 duizend gulden, wordt ieder jaar verpacht en de verdere eigendommen publiek verhuurd.
     De tegenwoordige sluis en verder daar aan verbonden eigendommen worden beheerd door vijf gecommitteerden, welke gekozen worden door de Ingelanden en die aan dezen rekening doen.
     De gelden die er overschieten na aftrek van het onderhoud kunnen zeer aanzienlijk worden beschouwd, zoodat er steeds gelden in kas zijn welke ten behoeve van het Kerspel IJsselham worden nitgezet of ook wel tot aanleg van werken besteed. Zoo onderanderen bestaat er een kunstwerk van Oldemarkt door IJsselham alleen ten gerieve van de ingezetenen aldaar.
     De gronden van het Kerspel IJsselham zijn vruchtbaar, en bestaan uitsluitend uit weide en hooilanden met eenig veenland ’t welk sedert jaren verveend vroeger een veel grooter uitgestrektheid bevatte, ook wat de bevolking betrof.

|pag. 74|

EIGENAREN OF PARTICIPANTEN IN DE AREMBERGERSLUIS.

Het zesde part BENTINCK

J.D. Graaf van Rechteren van Ahnem
H.A.A.S.H. Grasina van Rechteren
J.D. van Hasselt
H.J. van Hasselt, geb. Jordens
G.J.G. de Vidal de St. Germain
W. Tobias
S.L.J. Queijssen
 
 
215
215
215
215
215
14
112
Het zesde part ROELINCK.

Vrouwe J.P. Sandberg, echtg. van
Mr. C.J.B. Nobel
J.H.P. van Dalen, echtg. van J. ter Steeg
W. Tobias
M. Sichterman
S.S.H. Sichterman, echtg. van van
Haersolte
Mr. G.D. Jordens
Erven Mr. Reint Terpstra
Dr. C. H. J. van Berchuis en mede Eig.
D.J. Jordens
G.J.G. de Vidal de St. Germain
D.H. Wicherlink
 
 
 
16
16
16
112
 
112
130
115
130
130
112
112
Het zesde part ROESE.

J.J. van Streijen, Wed. J.J. Imans
Mr. G.D. Jordens
A.M. Imans, echtg. van N. IJzendoren
W. Tobias
D.H. Wicherlink
 
 
35
110
110
110
110
Het zesde part EWOLDS.

A.M. Imans, echtg. van N. IJzendoren
D.H. Wicherlink
J.J. van Streijen, Wed. J. J. Imans
Erven Mevrouw Wed. Terpstra
O.F. Greven en medeleden
G.J.G. de Vidal de St. Germain
Kinderen van J.A.G. de Vos v. Steenwijk
J. van Setten
 
 
18
116
116
14
332
14
132
18
Het zesde part BANIER.

J.J. van Streijen, echtg. van J.J. Imans
A.M. Imans, echtg. van N. IJzendoren
Erven Mevrouw Wed. T.E.F. Heerkens
 
 
13
13
13
Het zesde part VRIESE.

J. van Tricht
Idem
D.H. Wicherlink
G.J.G. de Vidal de St. Germain
P.M. Schuurman
Nicolaas van Rhijn
D.J. Jordens
D.H. Wicherlink
 
 
16
18
18
16
38
112
124
16

 
 
F.A. EBBINGE WUBBEN.

________________
Ebbinge Wubben, F.A. (1865) Nadere bijdrage over hetzelfde onderwerp. VORG, 3e stuk, 70-74.

Category(s): Zwartsluis
Tags: , , , , ,

Comments are closed.