De kerkgeschiedenis van de vorige eeuw in deze contreien

DE KERKGESCHIEDENIS VAN DE VORIGE EEUW IN DEZE CONTREIEN
Ook in onze omgeving was het onrustig onder de orthodoxe protestanten. In 1836 kozen een aantal leden van de kerk van Nijverdal voor de Afscheiding en stichtten een eigen gemeente. In 1842 volgde Deventer en in 1861 ontstond in Almelo een Christelijke Afgescheiden Gemeente. In 1861 bestond er in Borne een Gemeente onder ’t kruis, wat valt op te maken uit de notulen van de Gereformeerde Kerk te Enschede, als hierin een levensschets wordt gegeven van br. Jan ten Brink, een pionier in deze gemeente: ‘‘..Op de 10de juli 1861 sloot hij zich met nog enkelen onder biddend opzien tot God na onderzoek der waarheid (onderzoek door de kerkeraad F. t. H.) bij de toenmaals zich noemende Gereformeerden onder ’t kruis, bij de gemeente Borne aan.’’
Op 13 oktober 1867 vond – onder goedkeuring en met medewerking van de kerkeraad te Borne – in Enschede de instituëring plaats van de Gemeente onder ’t kruis, terwijl daar op 5 juli 1868 een Christelijke Afgescheiden Gemeente werd geïnstitueerd. Op 9 juli 1869 kwam een fusie tot stand tussen beide gemeenten en ontstond de Christelijke Gereformeerde Gemeente. In de kerkeraadsvergadering die op diezelfde dag wordt gehouden, wordt ook iets besloten met betrekking tot Hengelo. We lezen namelijk: ..‘‘Art.5: de te Hengelo wonende leden moeten tot de gemeente Borne behoren, daar Borne slechts 1 en Enschede 2 uur afstands zijn, daarbij Hengelo door de diaken der gemeente Borne wordt voorgegaan met een preek te lezen en te bidden en de leden der voormalige Afgescheiden Gemeente te Hengelo geen geregelde Bijeenkomst houden.’’ Hieruit zouden we kunnen opmaken dat er in de zestiger jaren van de vorige eeuw een zelfstandige afgescheiden gemeente is geweest in Hengelo, die toen het ledental terugliep echter moest worden opgeheven, waarna de leden tot de kerk van Enschede gingen behoren. Vanuit deze kerk werden er toen op zondag een of meer diensten belegd in Hengelo.

Van bovengenoemd kerkeraadsbesluit is niets gekomen. Niettemin heeft het onderwerp Hengelo de Enschedese kerkeraad heel wat uurtjes gekost. Ds. De Wolff schrijft naar aanleiding van kerkeraadsverslagen: ..‘‘En ouderling Hensen, wiens naam we hier voor het eerst aantreffen in verband met het ambt, had het te kwaad met zijn ‘‘wijk’’ in Hengelo, waar hij ook zelf woonde. Heel gelukkig was men met de kerkeraad van de voormalige Chr. Afgescheiden gemeente niet. Hiermee komen we als vanzelf op het onderwerp Hengelo, dat de kerkeraad heel wat hoofdbrekens heeft gekost. Het ligt 2 uur gaans van Enschede en het reizen op zondag had de kerkeraad bij de vereniging verboden. Maar op zondag geregeld te voet naar de kerkdiensten in Enschede te komen was ook bezwaarlijk, waarom dan ook al spoedig het voorstel van Hensen ter classis werd gebracht om de leden te Hengelo, die bij Borne zouden moeten behoren volgens kerkeraadsbesluit van 9 juli, waar echter niets van kwam, samen met enkele leden van het nabij gelegen Delden te verenigen tot een zelfstandige, zij het minieme gemeente. De classis stelde de zaak uit, waarna de kerkeraad uitsprak, ‘‘dat zij ons enige moeilijkheden die daardoor ontstaan, niet met ons kunnen verenigd blijven’’(aldus de slordige redactie I. d. W.). Intussen was er onder de weinige leden in Hengelo heel wat ruzie door allerlei verdachtmaking en oordeelde de kerkeraad, dat Hensen, die er niet tegen opgewassen bleek, zijn ambt niet trouw verrichtte, zodat tenslotte de gehele kerkeraad naar Hengelo trok om orde op zaken te stellen en de hele ‘‘wijk’’ van het Avondmaal afhield, Inclusief de ouderling. Later moest zo’n bezoek nog eens herhaald worden. Eén van de leden onttrok zich echter.’’
Waar de Hengelose kerkleden daarna zijn gebleven is ons niet bekend. Waarschijnlijk zijn ze in de kerkelijke gemeente van Borne opgenomen.

[pag. 19]

Afbeelding: Hengelo omstreeks 1890. De Deldenerstraat hoek Marskant.

Category(s): Hengelo, Kerken
Tags: , ,

Comments are closed.