HASSELT, van Ae tot Zwartewater
Een uitwerking van het archeologisch onderzoek in de stadskern
van Hasselt, provincie Overijssel.
Doctoraalscriptie
Michiel H. Bartels
No. 8500568
Middeleeuwse archeologie
IPP, Universiteit van Amsterdam.
[ ]
Scriptiebegeleiders:
Hemmy Clevis, Amersfoort
Derk Westerhof, Hasselt
Jan Besteman, Zaandam
Sluitingsdatum 5 april 1992
Druk: L. van Reenen, Amsterdam
Oplage: 100 exemplaren
© Michiel Bartels 1992. (Michel Bartels verleende dboverijssel toestemming deze doctoraalschriptie te publiceren.)
[ ]
Inhoudsopgave. | ||
1. | Inleiding. | 1 |
1.1 | Voorwoord. | 1 |
1.2 | Inleiding en probleemstelling. | 2 |
2. | Geschiedenis, landschap en bewoning. | 6 |
2.1 | De politieke situatie in Noordwest Overijssel. | 6 |
2.2 | Korte geschiedenis van Hasselt. | 6 |
2.3 | Het ontstaan van het landsehap. | 9 |
2.4 | Toponymie en archeologie ten oosten van het Zwartewater. | 12 |
2.5 | Landsehap en bewoning, de huidige situatie. | 14 |
3. | De opgraving | 17 |
3.1 | Het eerste vlak, de huizen aan de Hoogstraat. | 17 |
3.2 | Het tweede vlak, het ophogingspakket. | 26 |
3.3 | Het derde vlak, bewoning op het rivierduin. | 27 |
4. | De periode 1200-1400. | 31 |
4.1 | De eerste ontginning. | 31 |
4.2 | Historische en bouwhistorische gegevens over het vroege Hasselt. | 32 |
4.3 | De tweede ontginning, archeologie en bewoning. | 33 |
4.4 | De 14e eeuw, economie en politiek. | 36 |
4.5 | Religie, kapel en kerk. | 37 |
4.6 | Synthese. | 38 |
5. | De periode 1400-1600, de vorming van het stedelijk patroon. | 40 |
5.1 | De vergroting van de stad, de borgwal en nieuwstad. | 40 |
5.2 | De nieuwe opzet van de oude kern. | 41 |
5.3 | Hasselt in de IJssel- en Vechtstreek. | 44 |
6. | De periode 1600-1913. | 48 |
6.1 | De archivalia. | 48 |
6.2 | De beerput van Hoogstraat 2. | 49 |
6.3 | De late 17e en vroege 18e eeuw, de bakovens en bakkerij. | 50 |
6.4 | Het eind van de 18e eeuw. | 52 |
6.4.1 | Twee beerputten, Patriotten en Orangisten? | 53 |
6.5 | De 19e eeuw. | 56 |
7.1 | Conclusie. | 60 |
7.2 | Summary (1 ). | 63 |
8. | Literatuurlijst. | 65 |
9. | Bijlagen: 1. Sporenlijst. | 70 |
2. Vlaktekeningen, vlak 1, vlak 3. | 75 | |
3. Inventarislijsten beerputten en grafieken. | 79 | |
4. Bewoners. Lijst van gebruikte archiefstukken. | 93 | |
5. Bewonerslijsten. | 96 | |
6. Momentopnames bewoners. | 101 | |
[ ] | ||
10. | Kaartmateriaal (2 ). | |
1. Ligging van Hasselt in Nederland. | 4 | |
2. Hasselt en Noordwest Overijssel, situatie rond 1800. | 5 | |
3. Hasselt centrum, de huidige situatie. | 8 | |
4. Bodem- en hoogtelijnenkaart van het gebied rond de benedenloop van het Zwartewater. | 10 | |
5. Detail van de binnenstad Hasselt, opgravingslokatie. | 18 | |
6. Nederzettingsontwikkeling, fictieve doorsnede. | 29 | |
7. Verloop van de eerste en tweede ontginning. | 34 | |
8. Hasselt in het 2e kwart van de 16e eeuw, percellering. | 42 | |
9. Detail van ovens, vlak 1, Veersteeg 3. | 51 |
Gebruikte afkortingen. | |
ADLA | Ad van de Laak Videoproducties, Hasselt |
AWN | Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland |
BROB | Berichten van de Rijksdienst Oudheidkundig Bodemonderzoek |
BRP | Burgemeester Royer Plein te Hasselt |
HDK | Vereniging Hendrick de Keyser |
HVH | Historische Vereniging Hasselt |
IPP | Instituut voor Pre- en Protohistorische Archeologie van de Universiteit van Amsterdam. |
KNOB | Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond |
LASK | Lübecker Zeitschrifte zur Archäologie und Kulturgeschichte |
MIP | Monumenten Inventarisatie Plan |
NVVC | Nederlandse Vereniging van Vrienden van de Ceramiek |
OHB | Overijsselse Historische Bijdragen |
Ov. | Provincie Overijssel |
POM | Proviciaal Overijssels Museum te Zwolle |
RDMZ | Rijksdienst Monumentenzorg te Zeist |
ROB | Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemondezoek te Amersfoort |
RUU | Rijks Universiteit Utrecht |
Stiboka | Stichting Bodemkartering te Wageningen |
TUD | Technische Universiteit Delft |
VBORG | Vereeniging tot Beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis |
VMORG | Verslagen en Mededelingen van de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis. |
Noten:
Noten zijn in de tekst opgenomen als zijnoten.
3.3
– Bartels, M.H. (1992). HASSELT, van Ae tot Zwartewater: Een uitwerking van het archeologisch onderzoek in de stadskern van Hasselt, provincie Overijssel. (doctoraalscriptie). Middeleeuwse archeologie, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam.