[pag. 1]
{Titelpagina}
[pag. 2]
{blanco}
[pag. 3]
VEREENIGING TOT BEOEFENING
VAN OVERIJSSELSCH REGT EN GESCHIEDENIS
__________
OVERIJSSELSCHE
STAD-, DIJK- EN MARKEREGTEN.
_____
TWEEDE DEEL. VIERDE STUK.
_______
HET OUDE DIJKREGT VAN HASSELT
_______
ZWOLLE
DE ERVEN J.J. TIJL.
1878.
[pag. 4]
{blanco}
[pag. 5]
BESCHRIJVING DER HANDSCHRIFTEN
_____
Bij de uitgave van het jongere dijkregt van Hasselt (1676) is gezegd, dat het oude door de erfgenamen zelf opgemaakte dijkregt verloren gegaan was. Dit is thans, ten minste ten deele, teruggevonden in twee handschriften met stads keuren van Hasselt.
Art. 1 tot 18 zijn te vinden in een half folio band in oud perkamenten omslag met het stedelijk wapen er op, zijnde n° 2108 in het 2e deel van den Inventaris op het gemeente-archief, opgemaakt door den Heer F. A. Ebbinge Wubben.
Art. 19 tot 30 komen voor in een half folio katern aldaar n° 254.
_____
[pag. 6]
{blanco}
[pag. 7]
1. Jtem Jnden jair van Lxxv [1475] des Sonnendages na Sante margareten js auerdragen bij Scepenen [ende] Raidt der Stadt Hasselt mitten Erfgenamen van Hesselder Marcke Roerende van dijcke ende weterijnge.
2. Jtem wanneer die dijckgreue mit sijnen heemraden ende scriuer jnder mey tijt schouwet den ghelfslack [?] ende vint dair dijcke ongemaket die nijment en kent so sail die dijckgreue toeuen daer mede voirt te varen totter wederschouwinge toe Ende vint hie dan den dijck noch ongemaket Soe sal hij vragen ene werue ander werue derde werue auer recht off daer ijemant js die den bisteren dijck kent.
3. Js daer dan niement die den dijck kennen wil] Soe sall die Dijckgreue vragen den heemraden een ordel aldus Want hier nijement en is, die den dijck kennen en will, hoe hie dair mit Rechte mede sall voirt varen Soe sullen die heemraden wijsen dat hie den dijck verdingen sall ende leggen sijn ghelt daer jn.
4. Als dat dan gedaen js, Soe sall die dijckgreue ene kercksprake laten doen vanden dijke dat die gene die den dijck toe behoirt den dinger voll doen sall, eer die dinger volldaen wart vanden dijckgreue Ende js
[pag. 8]
die dinger niet voIldaen wanneer die dijckgreue totter derder schouwinge kompt So saIl die dijckgreue vragen een ordell den hemeraden Want die dinger hier steet, ende eijscht sijn geIt woe hie daer mede voirt varen sall, soe sall die heemraden wijsen, datmen den dinger sijn ghelt geuen sall, ende dathie die soeuene dair op baden saIl.
5. Een ordeIl mit wien hie die souene baden sall, so vintmen dat hie dat doen sall mit sijnen ghesworen baden ofte scriuer.
6. Een ordeIl hoe voele bauen of beneden wesen sullen, soe vintmen vier bauen ende drie beneden. 7. Een ordell off men ijemant verbade die hem mit rechte off gewraket worde oftmen enen anderen verbaden mochte ten lesten dage of hie geuer wesen solde gelijcker wijs off hie driewerf verbadet were Soe vintmen want hie dit mit een ordell bewaert heeft, dat hie dat waIl doen mach.
8. Een ordell off daer enich vrouwen name were of sie geuen mochte so vintmen dat een vrouwe mach geuen gelijek enen manne.
9. Een ordell off daer onmundige kijnder weren wie dair voir geuen sall, dat sall doen die oeldeste man persoen vander zweertsijt die dair een momber toe js.
10. Een ordell off die souenen den dijck niet en geuen bij schinender sonnen we dan den dijck voirt holden solde, ende des dijckgreuen kost beleggen Soe vintmen dat die soeuene sullen dat jair den dijck beholden ende den dijckgreuen sijn kost beleggen.
11. Een ordell off die souene den dijck geuen jn alsoe cleijnen stucke errues, dat men den dijck dair van voirt niet holden en mochte ende den dijckgreuen dair van betalen, hoemen mit rechte daer mede voirt varen
[pag. 9]
sall Soe salmen die seluc souene weder verbaden auer xiiii nachten te geuen jn alsoe voele guedes, daermen den dijck mach mede bedijcken, ende des dijckgreuen geIt betalen.
12. Een ordell of hie dair yenige kost omme dede wie die mit rechte gelden sall so vintmen wien die dijck gegeuen waert die sall die kost gelden.
13. Jtem alsmen die souene daget als dat dijckboeck jnne holt so sullen sie geuen na oelden bescreuen Rechten des dijckboecks ende niet nae nijen vonden.
14. Jtem op die selue tijt js auerdragen, dat die dijckgreue salI hebn van elken zegell een mengelen wijns Ende die scriuer van eIken brieue een pinte wijns ende des sall die scriuer tot elker tijt niet meer dan van souene sijn geIt ontfangen.
15. Ende jst datmen ijement wete doen sal bijnnen der merke wonende dat saIl die scriuer doen voert selue geIt vanden brieue.
16 Ende jst datmen ijemende die wete doen sall buijten der mercke wonende dat salI die dijckgreue laten doen op sijne kost mer dair voir sall hie hebn van elcke mijle iij pinte wijns, ende daer salt segelgelt vanden brieue jnne bescheijden wesen.
17. Jtem voirt so sall die dijckgreue tot elker dingtaell hebn voir sijne kost eene take wijns Ende elk heemrader j quarte wijns Ende die scriuer een mengelen.
18. Jtem vander soeuenen Eedt. Jtem Dat gij den dijck geuen sullen jn dat Erue jn die rechte leeste weer ende jnden rechten eijgendom, daer dat erue van desen dijck jnne hoert ende lestwerue wt gecomen js dat v god so helpe ende sijne hilligen.
[pag. 10]
19. Van die merck Sworne
Soe sullen die Mercken Swoerne gaen den anevang des manendaechs nae belokenn paesschen ende dan sall elck man op sijnen dijcke wesenn bij gebade der Swoerne, ende daer sullenn hem die Swoerne seggen, woe elck man sijnen dijcke maken sall.
20. So sullenn sie gaen die erste schouwe bijnnen meije wanneer sie dat gebeden ende soe sullen die dijcke buten hiell wesen ende gehoeget ende getuijnet, so hem gebaden is opten anevang vnd dair sall die boete van wesenn ½ vleemscher grothe.
21. So sullen sie die Iaetste schouwe gaen des manedaechs na vnss lieuer vrouwen daghe assumptionis, ende dan sullenn die dijcke tuijne ende weghe wesenn to vollenn wercke vnd daer sall die boethe van wesenn 1 vleemsch grothe.
22. Op elcken termijn voirn. suIlenn sie schouwen die wede vnnd Seegrauene ende die twee nije wetterijngen jnde olde Mercke, ende dair sullenn die boeten van wesen op elcken termijnn gelick die boethen vanden Dicken vurss.
23. So mogen die Swoerne die dijcken bestaden te maken tot allen tijdenn dairt hem dunckt dattet des landes noet js wanneer see geswarenn hebben vnd leggen oir geIt dair jnn ende daer see enen pennijng wth leggen daer sullen sie twee weder hebben.
24. So en sullen die Swoerne ghene dicke kornen die te leghe sijnt, ten sij dattet hem gebaden sij, denn dijck te hoeghen als sie den anevang gaen.
25. Wat dicke die ghekornet sijnnd ende niet gemaect en wordenn ter wederschouwe dair sall die broeke van wesenn ½ heren pont Ende des ghelickes sall wesenn van wegenn ende weterijngen Ende die Zwoerne
[pag. 11]
sullen sije dan bestadenn, ende varen dair mede voirt als Recht is, na older gewoenten.
26. So sullen die Swoerne bekuerenn die bieste, die sije vijndenn bijdenn dicke ende weghe, ende van elckenn bieste sullen sij nemen een kanne wijns, dessgelicx van een vercken ende segenn soe enige beeste bij denn wege ende dicke, die hem ontghingen jn Schraden offt die onbefredet landt, denn mogen sij volgen offt willen, vnd allijcke wall sullenn die beesthe geschuttet wesen, meer dat salmen den Iuden seggen, die de beeste to behoeren.
27. Wat beeste die die Zwoerne schutten daer en sullen sie niet van quijtgeuen.
28. Jtem so sall die dijckgreue mitten Swoerne sijne boeten jn manen voor sancte Pouwell jn sijnne jair off hij sall die boete verloren hebben.
29. Mede zullen die Zwoerne die beeste ende verken schutten jnn die Zantuoert Ende sullen die Zantvoert ten eende vijth mede schouwen die wech vnd Zantvoert sijne breete hebbe als die auer vijftich jaeren gehat hefft Ende dat stoudijck van den wech aff henn to Stroekell oeck te schouwen. 30. Anno rq. XXXIX [1539] opten derdendach Junij sijnnen die Erffgenamen van Hasselter Mercke auerkomen dat die wehe wijt sall wesenn van die wedezijll aff, henn soe veer die Schouwe gaet Ende elck salt schoene maecken beneffen sijnn lant, Thijnn voet, daer op salt die dickgreue schouwen.
___________