De ,,Wilcoeren’’ van de Marke van Haarle

[pag. 267]

De ,,WILCOEREN’’ VAN DE MARKE VAN HAARLE.

_______

De hier uitgegeven bepalingen van de Haarler marke zijn te vinden op blz. 1-5 van een HS., dat op den omslag, voor zooveel het schrift nog leesbaar is, den titel heeft van ,,Marckenboeck der buerscap Haerle’’. Het is van papier in 8° formaat, 175 blz. groot en bevat de besluiten der holtspraken van 1559 af tot 1696 toe. De ,,wilcoeren’’ benevens de acta van de holtspraken tot 1611 toe zijn geschreven met dezelfde hand, daarna volgt schrift van verschillende handen.

Ditt synt die wilcoeren, die d’ erffgenaemen van der marcke toe Haerle met eindrachtighen gueden beraede ingesath ende aengenhaemen hebben bij den gemeinen buiren derselver marcke, ende wyllen die holden ende van ein ytlicken, hie sy erffgenaem, meyer offte kaetter, unverbroeklicken geholden hebben by alsulcke peenen als op elck punct beschreven staet, der men niemandt verdraegen sall. Ende desse broecke sall ein itlick betaelen als die erffgenaemen vergadderen bynnen die Meymaent. Ende diesse bruecken sollen die marckgreve, die erffgenaemen unde die geswaeren tsaemen under hom drien deillen.
Item in den iersten sall die marckgreve alle jaer bynnen die Meymaent kerckenspraecke doen, dat alle d’ erffgenaemen toe Haerle koemen op einen benoembden werckeldach, die hem oire meyeren sollen kundighen. Wie daer op den dach niet en quaeme offte met einen anderen, die synen

[pag. 268]

volmachtiger wehre in alle saecken der marcke, in syne stede stonde, die sollen gebroeckt hebben einen olden schildt, den die geswaeren terstundt vuijtpanden sullen vuijtt synen erven, ende daer sall uiemandt van unss pandtkieringhe op doen.
Item soe wyllen wy dat giene erffgenaemen, meyers offte kaeters ennich holtt van die gemeine . . . . houwen sall, sunder verloff der gemeinne erffgenaemen, by te verboeren van elcken stam einen olden schildt ende van elcken toeghe een heren pondt. Oick sullen die kaeters ghien dorffholt houwen vuytt unse gemeinte sonder oirloiff der gemeinnre erffgenaemen bij die keuren van einen halven olden schijldt, then wehre dat heure landtheern op synn erve ghien holtt en hadde, dan moegen sie vuijtt unser meinthe houwen, daer sie oer huyss ende paerde mede vreeden moegen ende niett meer. Ende soe en sall ghien vuijtheimss man heyt offte plaggen meyen moegen, by die peen van einen olden schijldt. Ende wert dat die kaeteren niet en hadden, daer men ahn panden mochte, soo sullen hem die geswairen beklaegen voir den marcktgreven.
Item soe sali oick elck synen eschvreden maeken ende waeren, die tott synen erve hoertt. Ende den sollen die geswaeren alle Maendaeghe eins schouwen, ende op anderen tijden alss datt noeth doet. Ende dair sy gebreck fynden, dath sollen sie gebeden toe maecken terstundt, by einen olden Vleemsche eenwerff ende anderwerff. Ende weert saecke dat iemandt den geboeden ungehoersamb were, soe sollent die geswaeren aen denn merckgreve brengen. Ende die sall syn geldt daer in leggen ende doent maecken ende pandent vuijtt voer dubbelt geldt, maer die geswaeren sollen haer broecke selven vuijttwynnen ende panden alss die erffgenaemen dat averdraeghen hebben.

[pag. 269]

Item soe sullen die wueste erve oick oeren eschvrede maecken, opten koer voirschreven.
Item wert saecke imandtz die wueste erve aentastende wahr um te hoeijen, seijen off toe weijden, die sall die eschvreede wahren, alss voirschreven staett.
Item soe salmen hecken maecken aenden esch, die op ende thoe moegen gaen.
Item soe en sullen ghiene schaepe noch andere ghienerhande beesten offte guedt opten esch gaen van den tijtt, datmen die rogge beginth te seijen intt gemein tot nhae den bouwe, als alle saeth van den velde is, by den naebeschreven koere; te verstaen: van elcken osse ende van elcken peerde dess nachtes einen Vlemsch ende bij daege einen halven Vlemsch, elck vercken een halff butken, elcke ganss eine placke, maer ein vliegende ganss ein butken, ende voer ein schaep ein butken.
Item worde ennich guedt op den esch geschutt, dairdoer iemandtz in gebreecke waere gekoemen der wruchte halven, soe sall die ghenne die kuer betaelen, die d’ wruchte toequaeme ader behoert.
Item soe sall niemandt schaepe offte ymen setten van vuijtheijmsche luyden in unser marcke dan bij oirloff ende consent der alingher erffgenaemen, by die broecke van einen olden schilt, ende sij sullen nochtans ruymen. Ende elck erve mach ein dropschaepe holden.
Item soe sall niemandt in unse marcke aen vreede offte op unse marcke tymmeren sonder oirleff der alinger erffgenaemen, by die peene van einen olden schildt, ende nochtans selt onvolmaeckt blijven.
Item weert dat imandt unse marcke bedreve met vrembde guede, die sullen die geswaeren schutten.

[pag. 270]

Item soe salmen alle jaer den nyen geswaeren alle dese puncten voirlesen ende sal sie dairnhae op eeden.
Item waert dat die geswaeren van imandt belast worden um oere dienstes wylle, soe sullen sie oiren thofluchtt hebben totten marckgreve, die sall hem bystandt doen, maer duchtett hem noeth te wesen soe solde hie die ghemeinne erffgenaemen untbieden, die oick dan kommen sollen, by die peen van einen olden schylt; ende ein iegelick meijer salt sijnen landtheren aenkundighen. Ende elck die het geboert ein geswaeren te wesen, die sall sweren alst gewoentlick is, by einen olden schilt te verbeurenn.
Item waert oick dat iemandt vanden meijeren dese wyllekeur tegenstunde offte niet holden wolde, den sall syn landtheer soe guedt hebben dat hie die willekeur holde, offte hie sall hem dat erve opseggenn.
Item soe sullen die buyren malckanderen niet oirloeven in ennigherley saecken buijten der erffgenaemen wylle, by eene peene van thien olde schylde.
Item soe bynt averdraegen die erffgenaemen vann Hairle, datter niemandt meer ymmen holden sall dan elcke wahre hundertt stucke, by een peen van elck stuck een oertt van ein heren puntt.
Item niemandt en sall van uitheymsche luyde gailkruith plucken, bij een peen van ½ heren pontt ende die den boem vuirth ein heren pondt. Ende wie torff in unse marcke groeve ende vuijtfuirde, die wortt broickhafftich op ein heeren pontt.
Item in den jaere (15)86 doe averdroeghen die gemeinne erffgenaemen mitten buyren, datt daer nyemandt torff offte cluijn thoe marckte fhuiren sall, bij een peen van 1 heren punt.

Utrecht.                                                                                               Dr. J. DE HULLU.

Category(s): Haarle
Tags: ,

Comments are closed.